کلمات غریب قرآن

توضیح مفهومی

کلمات غریب قرآن : کلمات نامأنوس به‌کار رفته در قرآن

منظور از کلمات غریب (مشکل) قرآن، کلماتی است که آشنایان به زبان عربی به سادگی معنای آن را درنمی‌یابند. این واژه‌ها به دلایلی همچون عادات، سابقه ذهنی، تحولات احتمالی در زبان و… مشکل و پیچیده جلوه کرده است. از این رو می‌توان گفت غریب بودن واژه‌ها امری نسبی است. نخستین کسی که در غریب‌القرآن تألیفی از خود بر جا گذاشت عبدالله بن عباس بود که سیوطی کتاب او را به روایت علی بن ابی‌طلحه به طور کامل در کتاب ~الإتقان~ آورده است. کتاب ~المجاز~ ابوعبیده؛ ~یاقوتة الصراط~ ابو عمرو محمد بن عبدالواحد غلام ثعلب، معروف به زاهد (م345ق) ؛ ~غریب القرآن~ ابن عُزَیِّز، محمد بن عُزَیِّز سجستانی (م330ق) ؛ ~الغریبین~ (غریب القرآن والحدیث) احمد بن محمد هروی (م401ق) ؛ ~المفردات~ راغب اصفهانی سایر آثار معتبر در این بخش می‌باشند.

کلمات غریب قرآن در کتاب ~دراساتٌ فی القرآن الکریم~ دکتر حفناوی به چهار گونه «خفی، متشابه، مشکل و مجمل» تقسیم شده است. در توضیح «مشکل» گفته شده که مشکل بودن یک واژه به دو دلیل است:

1. اشتراک لفظ میان دو یا چند معنا بدون وجود قرینه در متن کلام؛ مثل «قروء» در آیه «وَالْمُطَلَّقَاتُ یَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلاَثَةَ قُرُوَءٍ» (بقره// 228) که «قُرء» مشترک میان حیض و طهارت است.

2. تعارض میان آن‌چه از نصی فهمیده می‌شود با آن‌چه از نص دیگر فهمیده می‌شود؛ مانند: «مَّا أَصَابَکَ مِنْ حَسَنَةٍ فَمِنَ اللّهِ وَمَا أَصَابَکَ مِن سَیِّئَةٍ فَمِن نَّفْسِکَ» (نساء// 79) و «قُلْ کُلًّ مِّنْ عِندِ اللّهِ» (نساء// 78) . البته دلیل دوم، ناظر به غرابت محتوایی بوده و از محل بحث (لفظ غریب) خارج است.

منابع

1. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 291
2. الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 3
3. دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : صفحه 1514
4. دراسات فی القرآن الکریم : صفحه 275

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «کلمات غریب قرآن» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

الفاظ غریب قرآن، غریب قرآن، کلمات مشکل قرآن، لغات مشکله قرآن، مفردات غریب قرآن

اعم

کلمات غیر واضحالدلالة قرآن

وابسته

تفسیر غریب قرآن، تمسک به شعر برای قرآن، تمسک به لغت برای قرآن، مسایل ابن ازرق

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه کلمات غریب قرآن به زیرصفحه کلمات غریب قرآن/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 3، 124
• البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 291، 293
• التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 99، 100
• الجامع لاحکام القرآن جلد 1 : صفحه 24
• دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : صفحه 1514
• دراسات فی القرآن الکریم : صفحه 274، 275
• علوم قرآن و فهرست منابع : صفحه 313
• پژوهشی در حکمت متشابهات قرآن (پایان نامه) : صفحه 274