برهان (قرآن)

توضیح مفهومی

برهان (قرآن) : یکی از اوصاف قرآن

«برهان» در لغت به معنای دلیل روشن و محکمی است که مطلب را ثابت می‌کند، و شخص مقابل در برابر آن ناتوان می‌شود.

برخی از دانشمندان مانند علامه طبرسی «برهان» را از صفات قرآن، و مراد از برهان در آیه 174 سوره نساء را همان قرآن دانسته‌اند: «یَا أَیُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءکُم بُرْهَانٌ مِّن رَّبِّکُمْ وَأَنزَلْنَا إِلَیْکُمْ نُورًا مُّبِینًا».

چون قرآن خود نور و کتاب آشکار (مائده//5‌، 15) ، منزّه از هر گونه شکّ و تردید (بقره//2، 2) ، روشنگر هر چیز (نحل//16، 89) ، ملاک هدایت (بقره//2، 2) ، سبب تذکّر (زمر//39، 27) ، وسیله تعقّل (زخرف//43، 3) و مایه علم (فصّلت//41، 3) است، می‌توان همه آن را مصداق بارز بلکه مصداق أتمّ برهان دانست. همچنین قرآن اساسی‌ترین برهان بر حقانیّت رسالت خاتم پیامبران (ص) و بزرگ‌ترین معجزه جاوید آن حضرت است که تا کنون کسی نتوانسته و در آینده نیز نخواهد توانست نظیر آن را بیاورد.

گذشته از این، قرآن در بسیاری از موارد برای تبیین‌ مسائل‌ اساسی اعتقادی چون حقانیت خداوند متعالی (فصّلت//41، 53 و نیز همه آیاتی که از راه نشانه‌ها و آیات به بیان حقّانیت خدا می‌پردازد) ، توحید (انعام//6‌، 76؛ انبیاء//21، 22؛ مؤمنون//23، 91؛ اسراء//17، 42؛...) و معاد (مؤمنون//23، 115؛...) و نیز‌ جهت دعوت به امور مهمّ عبادی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی چون نماز (عنکبوت//29، 45) ، روزه (بقره//2، 183) ، مبارزه با سردمداران کفر (توبه//9، 12) و تقسیم غنایم (حشر//59‌، 7) به اقامه برهان پرداخته و همگان را به مناسبتهای گوناگون به تفکّر (بقره//2، 266) ، تعقّل (بقره//2، 73) و تدبّر (ص//38، 29) فرا می‌خواند و آنان را از پیروی ظنّ و گمان (یونس//10، 36) ، تقلید کورکورانه و بی‌دلیل (بقره//2، 170) و عمل و پیروی بدون علم (اسراء//17، 36) باز می‌دارد.

منابع

1. قرآن شناسی جلد 1 : صفحه 37
2. قاموس قرآن جلد 1 : صفحه 190
3. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 5 : صفحه 152
4. الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل جلد 1 : صفحه 598
5. مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 3 : صفحه 252
6. تفسیر نمونه جلد 4 : صفحه 234
7. التفسیر الکبیر جلد 11 : صفحه 119

اصطلاح‌نامه

اعم

اسامی و صفات قرآن

منابع

• التفسیر الکبیر جلد 11 : صفحه 119
• الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل جلد 1 : صفحه 598
• المیزان فی تفسیر القرآن جلد 5 : صفحه 152
• تاریخ جمع قرآن : صفحه 12
• تاریخ قرآن : صفحه 31
• تفسیر نمونه جلد 4 : صفحه 234
• حجة القراءات : صفحه 31
• شناخت قرآن از رهگذر قرآن : صفحه 27
• قاموس قرآن جلد 1 : صفحه 190
• قرآن شناسی جلد 1 : صفحه 37
• مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 3 : صفحه 252