انحلال حکمی علم اجمالی

توضیح مفهومی

انحلال حکمی علم اجمالی : انحلال ناشی از اقامه حجت شرعی نسبت به یک طرف علم اجمالی

انحلال حکمی علم اجمالی، مقابل انحلال حقیقی علم اجمالی می‌باشد و آن، انحلالی ـ محدود شدن شمول علم اجمالی و خروج بعضی از اطراف، از آن ـ است که سبب آن، اقامه حجت شرعی (اماره معتبر یا اصل عملی) بر تنجز تکلیف، در طرف معینی از اطراف علم اجمالی می‌باشد.

مانند این که مکلف، نسبت به وجوب نماز ظهر یا جمعه در مورد خود علم اجمالی دارد، سپس اماره‌ای (مثل خبر عادل) بر وجوب نماز ظهر برای او اقامه می‌شود که سبب تنجز نماز ظهر بر او می‌گردد و او باید نماز ظهر را به جا آورد و در طرف دیگر شبهه، برائت جاری نماید.

و یا به نجاست یکی از دو ظرف علم اجمالی دارد و می‌داند که حالت سابق در ظرف ' الف ' نجاست بوده است، اما حالت سابق ظرف ' ب ' را نمی‌داند؛ در این جا از راه استصحاب نجاست، نجاست ظرف ' الف ' بر او ثابت شده و در ظرف ' ب ' اصل برائت جاری می‌کند.

همان گونه که از ظاهر عبارت ' شهید صدر ' به دست می‌آید، علت این که آن را انحلال حکمی نامیده‌اند این است که در حقیقت، علم اجمالی از بین نرفته است؛ یعنی علم تفصیلی وجدانی به تنجز تکلیف، در طرف خاصی به وجود نیامده است تا باعث انحلال حقیقی گردد، اما چون اماره معتبر، در حکم علم بوده و حجت است و اصل عملی نیز حجت شرعی است، هر دو باعث می‌شوند اثر علم اجمالی موجود از بین برود، هر چند خود علم اجمالی موجود است.

منابع

1. دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 406
2. اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 247
3. اصطلاحات الاصول : صفحه 82
4. بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 167
5. الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 3 : صفحه 147
6. دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 339
7. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «انحلال حکمی علم اجمالی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

انحلال تعبدی علم اجمالی

اعم

انحلال علم اجمالی

وابسته

انحلال حقیقی علم اجمالی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه انحلال حکمی علم اجمالی به زیرصفحه انحلال حکمی علم اجمالی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 247، 249
• اصطلاحات الاصول : صفحه 82
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 3 : صفحه 146، 147، 269، 271، 317، 325، 326، 329، 334
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 415، 418
• بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 80، 167، 249، 251، 252
• تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 207، 208، 209
• دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 406
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 339، 387
• فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 541
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 42
• منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 357، 486
• منتقی الاصول جلد 5 : صفحه 198، 246
• نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 248