تفاوت میان نسخه‌های «ترکه ( فقه )»
از دانشنامه علوم اسلامی
جز (۱ نسخه واردشده) |
|
(بدون تفاوت)
| |
نسخهٔ کنونی تا ۱۸ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۲۳
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
ترکه
تَرَکه: اموال و حقوق بر جای مانده از میّت.
به اموال و حقوق قابل انتقال به دیگری مانند حقّ خیار) ر خیار (، حقّ شفعه) ر شفعه (و حقّ قصاص که شخص پس از مرگ خویش بر جای میگذارد »ترکه« گفته میشود.
در بابهایی مانند طهارت، زکات، خمس، دین، تفلیس، حجر، وصیّت و ارث، از آن، سخن گفته شده است.
حقوق متعلّق به ترکه: به ترکه میّت حقوقی تعلّق میگیرد که بعضی بر بعضی دیگر مقدّم است. این حقوق عبارتند از:
1. حقّ دیگری که به یکی از اعیان جزء ترکه تعلّق دارد و پیش از تقسیمِ ارث باید از آن تخلّص یافت، مانند موردی که عین در رهن) ر رهن (باشد، یا برده باقی مانده، جنایتکار باشد. در مثال نخست، مرتهن حقّی دارد که به عین مورد رهن تعلّق گرفته است، و در مثال دوم، برای ولیّ مَجْنیّعَلَیه حقّی است که به برده تعلّق دارد. در تقدیم حقّ یادشده بر هزینه تجهیز میّت در صورت کافی نبودن ترکه برای هر دو، اختلاف است. 1
2. هزینه تکفین و تجهیز میّت که مقدار واجب آن از اصل ترکه برداشته میشود نه از ثلث آن. این حق بر دیون و وصایا مقدّم است. 2
3. دین: رتبه دین هرچند بعد از تجهیز است، لیکن پیش از وصیّت و حَبْوَه و ارث است) ر دین (.
اگر طلبکار عین مال خود را در ترکه بیابد بنابر قول مشهور میتواند آن را بگیرد؛
به شرط آنکه ترکه میّت برای ادای حقوق همه طلبکاران، کافی باشد. 3
در اینکه مقدار ترکه قرار گرفته در برابر دین به ورثه منتقل میشود، لیکن حقّ تصرّف ندارند، یا آنکه در حکم مال میّت است و به ورثه منتقل نمیشود، اختلاف است. 4
زکات و خمسِ متعلّق به ترکه پیش از دینهای دیگر اخراج میگردد. 5
4. وصایا و مُنَجِّزات مریض: وصایای نافذ از ثلث ترکه اخراج میشود و در صورت افزون بودن آن بر ثلث، اخراج از ترکه، منوط به اجازه ورثه است6) ر وصیّت (.
در اینکه منجّزات مریض) ر منجّزات مریض (- یعنی آنچه که شخص در بیماریِ منجرّ به مرگ، رایگان از ملک خود خارج کرده است، مانند وقف کردن و بخشیدن مال یا آزاد کردن برده - از اصل ترکه اخراج میشود یا از ثلث آن، اختلافی است. 7
5. حَبْوَه: در تقدیم حبوه) آن مقدار از ارث که به پسر بزرگتر اختصاص دارد (بر دین و وصیّت یا بالعکس، اختلاف است8) ر حبوه (.
6. ارث: حقّ ورثه، آخرین حقّی است که به ترکه تعلّق میگیرد و در رتبه، متأخّر از دیگر حقوق است. ترکه با مرگ مورّث به ورثه منتقل میشود، به شرط آنکه متعلّق حقّ غیر نباشد، مانند موردی که میّت مدیون است. در این صورت اختلاف است که دین، مانع انتقال ترکه به وارثان میشود، یا مانع تصرّف آنان در ترکه پس از انتقال. که در حقّ سوم نیز بدان اشاره رفت) ر ارث (.
1. مستمسک العروة 3 173 - 172. 2 176 - 175 /4. جواهر الکلام 296 /25؛ الحدائق الناضرة 4 395 /20. جواهر الکلام 137 - 134 /39. 8 81. 7 61 - 59 /26. 6 48 /15. 5 84 /26.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 453
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «ترکه ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- به لحاظ قسمت:
- ترکه غیر قابل قسمت، ترکه قابل قسمت
- به لحاظ مقدار ترکه:
- ثلث ترکه، دو ثلث ترکه، ربع ترکه، سدس ترکه، نصف ترکه
- به لحاظ مورث:
- ترکه عبد، ترکه مرتد فطری
- به لحاظ موروث:
- ترکه مشکوک، ترکه موقوف
وابسته
- اتلاف ترکه، انتقال ترکه ( فقه )، پرداخت کفاره میت، تصرف ترکه، تصرف ترکه قبل از خمس، تصفیه ترکه، تلف ترکه، تهیه کفن از ترکه، ثمن ترکه، حج از اصل ترکه، حج میت بدون ترکه، خمس ترکه، رهن ترکه، زکات ترکه، شک در ترکه، ضرر ترکه، قابلیت انتقال ترکه، قربانی حج از اصل ترکه، قسمت ترکه، مقسم ترکه، نماء ترکه، وصیت به حج از ترکه، وقف ترکه
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه ترکه ( فقه ) به زیرصفحه ترکه ( فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- جلد 3 : صفحه 3
- الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة جلد 20 : صفحه 326
- الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 8 : صفحه 30
- المهذب البارع جلد 4 : صفحه 330
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 11 : صفحه 206
- الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 2 : صفحه 52
- بلغة الفقیه جلد 4 : صفحه 330
- تبصرة المتعلمین : صفحه 231
- تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 398
- دوره مقدماتی حقوق مدنی جلد 4 : صفحه 181
- رسالة المتعة : صفحه 680
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 453
- مبسوط در ترمینولوژی حقوق جلد 1 : صفحه (262-263)
- مبسوط در ترمینولوژی حقوق جلد 2 : صفحه 1199
- مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة جلد 9 : صفحه 28
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 13 : صفحه 34
- مهذب الاحکام جلد 14 : صفحه 417
- مهذب الاحکام جلد 30 : صفحه 219، 321