تکبر ( فقه )

توضیح مفهومی

تکبّر

تکبّر: خود بزرگ بینی.

کِبر از صفات نکوهیده نفسانی است که شخص متّصف به آن - که متکبّر

نامیده می‏شود - خود را در برابر دیگران بزرگ می‏بیند و دیگران را خوار و حقیر می‏شمارد. از این عنوان به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، حج و جهاد سخن رفته است.

در آیات و روایات متعدّد از تکبّر به شدّت نکوهش و جایگاه متکبّر، دوزخ دانسته شده است. ضمن آنکه روایات، متکبّران را دورترین مردم به خداوند و بیشترین ساکنان دوزخ بر شمرده‏اند.

کبر ورزی و غرور در برابر خداوند، آیات او، انبیا، جانشینان ایشان، عالمانِ ربّانی و مؤمنان، حرام و از گناهان بزرگ است؛ 1 لیکن تکبّر در برابر جبّاران و زورگویان، کافران و بدعتگذاران، عملی پسندیده است و فروتنی در برابر آنان کراهت شدید دارد. 2

اظهار کبر در میدان جنگ با دشمن، جایز و مطلوب است؛ از این‏رو پوشیدن لباس فخر، مانند حریر و دیباج در جنگ جایز می‏باشد. 3 اهانت کننده به مقدّسات از روی تکبّر، محکوم به کفر است4) ر کفر (.

از پوشیدن لباس یا بروز رفتار به شیوه متکبّران که انسان را شبیه و همسان با آنان می‏سازد در روایات متعدّد نهی شده است. در ذیل به برخی نمونه‏ها که در کتابهای فقهی ذکر شده است اشاره می‏شود.

مستحب است نمازگزار از آنچه منافی با خشوع است و نیز هر عملی که رنگ و بوی کبر دارد اجتناب ورزد. 5

توشُّح) پوشیدن لباس به شیوه‏ای خاص (در نماز - از آن جهت که شیوه متکبّران است - مَنهیّ و مکروه است6) ر توشّح (. همچنین پوشیدن لباس متکبّران در نماز7 و دست بر کمر نهادن به روش آنان در حال قیام، 8 نهادن پاها بر روی یکدیگر در حال نشستن) ر تربّع (- از آن جهت که شیوه متکبّران است - و راه رفتن متکبّرانه9 کراهت دارد.

1. وسائل‏الشیعة 374 /15؛ جواهرالکلام 312 /13؛ الفقه 2 321 /93. الأقطاب الفقهیة/ 100؛ کشف الغطاء 3 323 /1. تذکرة الفقهاء 472 /2؛ نهایة الإحکام 4 376 /1. جواهر الکلام 5 52 /2. العروةالوثقی 6 613 /1. جواهر الکلام 7 239 /8. العروة الوثقی 8 573 /1. جامع عباسی/ 9 47. وسائل الشیعة 457 - 456 /11.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 589

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «تکبر ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

استکبار ( فقه )، غرور ( تکبر)، کبر ( فقه )

اعم

رذایل ( فقه )

وابسته

اخلاق ( فقه )، عُجب، لباس تکبر، موانع قبولی نماز

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تکبر ( فقه ) به زیرصفحه تکبر ( فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید. == منابع ==index.php?catid=50

• الفتاوی المیسرة : صفحه 385
• القواعد و الفوائد جلد 2 : صفحه 152
• الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 34 : صفحه 165
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 13 : صفحه 312
• حواریات فقهیه : صفحه 297
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 589
• منهاج الصالحین جلد 1 : صفحه 437
• مهذب الاحکام جلد 15 : صفحه 283
• مهذب الاحکام جلد 7 : صفحه 228
• مهذب الاحکام جلد 8 : صفحه 119