جمع محلّی به لام

توضیح مفهومی

جمع محلّی به لام : اسم جمعِ دارای الف و لام جنس، از الفاظ عموم

جمع محلی به لام، به اسم جمعی می‌گویند که بر سر آن الف و لام جنس وارد می‌شود.

اکثر قریب به اتفاق علمای اصول جمع محلی به لام را از الفاظ عموم می‌دانند، اما در چگونگی استفاده عموم از آن اختلاف دارند:

1. برخی آن را از طریق وضع ' ال ' برای دلالت بر عموم توجیه نموده‌اند و برای صحت ادعای خود به تبادر تمسک نموده و ادعا کرده‌اند در مواردی که الف و لام جمع دلالت بر عهد نکند از آن عموم متبادر می‌گردد؛

2. گروهی آن را از طریق اطلاق و مقدمات حکمت اثبات نموده‌اند؛

3. عده‌ای به دلیل عقلی استدلال نموده‌اند؛ به این بیان که جمع محلی به لام مرکب از دو چیز است: اسم جمع، ' ال ' تعریف.

اسم جمع بر افراد نامعینی دلالت می‌کند، اما ' ال ' تعریف، بر تعیین دلالت می‌نماید؛ به این صورت، مجموع این دو بر روی هم بر افراد معین دلالت می‌نماید.

در پاسخ به این پرسش که در جمع، کدام مرتبه از مراتب آن، معین است، گفته شده که در هر جمعی اقصی (بالاترین) مراتب آن معین است؛ بنابراین، اگر در یک اجتماع نه نفره از علما، پدر به فرزندش بگوید: ' اکرم العلماء '، فرزند می‌داند که حکم اکرام بر روی همه افراد رفته است و به همین خاطر از آن عموم استفاده می‌شود.

اگر اشکال شود که در جمع، ادنی (پایین ترین) مراتب آن نیز معین است ـ که سه نفر می‌باشد ـ در جواب گفته می‌شود که در مثال بالا می‌توان سه دسته سه نفری فرض کرد و این که فرزند کدام را باید اکرام کند، از جمع محلی به لام فهمیده نمی‌شود؛ در حالی که مجموع اسم جمع و ' ال ' تعریف باید بر اکرام افراد معینی دلالت کند و به این دلیل این ابهام موجب می‌شود که فقط اقصی مراتب افراد جمع، معین باشد .

نکته:

برخی از اصولی‌ها معتقدند عمومیت در ' جمع محلی به لام ' به وضع است، اما در ' مفرد محلی به لام ' از راه مقدمات حکمت به دست می‌آید و تفاوت دیگری بین این دو نیست. برخی دیگر بر این اعتقادند که عموم جمع عبارت است از ' کل جماعة جماعة '؛ یعنی برای مثال، اگر مولا گفت: ' اکرم العلماء '، مکلف باید در هر بار جماعتی از علما را که دست کم سه نفر باشند، اکرام نماید تا یک امتثال صدق کند؛ به خلاف عموم مفرد که به معنای ' کل فرد فرد ' است.

منابع

1. انوار الاصول جلد 2 : صفحه 93
2. معالم الدین و ملاذ المجتهدین : صفحه 104
3. اصول فقه : صفحه 147
4. دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 245
5. شرح اصول فقه : صفحه 312
6. شرح اصول فقه : صفحه 309
7. تحریرالمعالم : صفحه 102
8. تحریرالمعالم : صفحه 97
9. اصول الاستنباط : صفحه 131
10. الاصول جلد 5 : صفحه 21
11. محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 157
12. محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 7
13. قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 216
14. الموجز فی اصول الفقه جلد 1,2 : صفحه 186
15. التمهید فی تخریج الفروع علی الاصول : صفحه 310
16. الوجیزفی اصول الفقه : صفحه 194
17. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «جمع محلّی به لام» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

جمع محلّی به ال، جمع محلّی به الف و لام، جمع معرف بادات، جمع معرف به لام

اعم

ادوات عموم

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه جمع محلّی به لام به زیرصفحه جمع محلّی به لام/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 445
• اصول الاستنباط : صفحه 131
• اصول السرخسی جلد 1 : صفحه 151، 153
• اصول الفقه جلد 1 : صفحه 141
• اصول فقه : صفحه 147
• الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 415، 421
• الاصول جلد 5 : صفحه 21
• التمهید فی تخریج الفروع علی الاصول : صفحه 310
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 434، 435، 436
• الفوائد الحائریة : صفحه 189
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 2 : صفحه 312، 356، 357
• المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 462
• المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 41
• المعالم الجدیدة للاصول : صفحه 136
• الموجز فی اصول الفقه جلد 1,2 : صفحه 186
• الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 113
• الوجیزفی اصول الفقه : صفحه 194
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 93، 95
• بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 238، 240، 246، 247، 248، 252، 257
• تحریرالمعالم : صفحه 97، 102
• تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 467
• حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 488
• دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 98، 245
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 107
• شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 309، 312
• شرح اصول فقه : صفحه 309، 312
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 166
• قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 216
• کفایة الاصول : صفحه 254، 285
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 7
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 157، 359، 360
• معارج الاصول : صفحه 84
• معالم الدین و ملاذ المجتهدین : صفحه 104
• منتقی الاصول جلد 3 : صفحه 304
• نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 510