نسخ حکم و تلاوت

توضیح مفهومی

نسخ حکم و تلاوت : ادعای نسخ حکم و حذف عین لفظ آیه دالّ بر آن

«نسخ حکم و تلاوت» از موارد ادعایی نسخ قرآن است که به آن «نسخ خط و حکم»، «نسخ رسم و حکم» و «نسخ لفظ و حکم» نیز می‌گویند.

ادعا شده است آیاتی در قرآن بوده که حکم تشریعی داشته است و مسلمانان آن را تلاوت و به حکم آن عمل می‌کردند و پس از مدتی حکم آن نسخ شده و متن آن از قرآن حذف و از خاطرها رفته است.

علمای شیعه بر عدم وقوع نسخ حکم و تلاوت اتفاق‌نظر دارند؛ مانند نسخ تلاوت که واقع نشده است و جایز هم نیست؛ زیرا لازمه این نوع نسخ، پذیرش تحریف در قرآن است.

ولی برخی از اهل‌حدیث عامه و عده‌ای از محدثان سطحی‌نگر، این نوع نسخ را جایز می‌دانند، و دلیل آنان حدیثی از عایشه است که گفته: در بین آن‌چه به عنوان قرآن نازل شده، جمله «عشر رضعات معلومات یحرمن» وجود داشته و سپس به «خمس معلومات» نسخ شده و تا درگذشت پیامبر (ص) به عنوان قرآن خوانده می‌شده است.

محققان اهل‌سنّت همچون زرکشی، سرخسی، شافعی، جزری، سایس، عریض و... در کتاب‌های خود بر بطلان این گونه نسخ تصریح کرده‌اند.

ر. ک: آیات منسوخ الحکم و التلاوة.

منابع

1. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 39
2. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 70
3. التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 275
4. مناهل العرفان فی علوم القرآن : صفحه 231
5. البیان فی تفسیر القرآن : صفحه 224
6. التبیان فی تفسیر القرآن جلد 1 : صفحه 13

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «نسخ حکم و تلاوت» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

نسخ خط و حکم، نسخ رسم و حکم، نسخ لفظ و حکم

اعم

نسخ قرآن ( علوم قرآنی )

وابسته

آیات منسوخالحکم والتلاوة، نسخ تلاوت، نسخ حکم

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه نسخ حکم و تلاوت به زیرصفحه نسخ حکم و تلاوت/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• آموزش علوم قرآن جلد 2 : صفحه 343
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 70، 85
• البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 39، 47
• البرهان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 46
• البیان فی تفسیر القرآن : صفحه 224
• البیان فی تفسیرالقرآن : صفحه 285
• التبیان فی تفسیر القرآن جلد 1 : صفحه 13
• التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 275، 285
• حقایقی مهم پیرامون قرآن کریم : صفحه 244
• علوم القرآن عند المفسرین جلد 2 : صفحه 601
• علوم القرآن : صفحه 205
• مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 231
• مناهل العرفان فی علوم القرآن : صفحه 231