متشابه شأنی

توضیح مفهومی

متشابه شأنی : آیه مقتضی تشابه به حسب ذات

برخی از قرآن‌پژوهان برای متشابهات تقسیم خاصی در نظر گرفته‌اند. متشابهات از نظر آنان دو گونه‌اند:

1. متشابه شأنی: آیه یا آیاتی است که از همان ابتدای نزول از مصادیق متشابه شمرده شده‌ است؛ مانند: «یَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَیْدِیهِمْ» (فتح// 10) ؛ و «الرَّحْمَنُ عَلَی الْعَرْشِ اسْتَوَی» (طه// 5) .

2. متشابه عَرَضی: آیاتی که از ابتدا متشابه نبوده‌اند؛ بلکه گذشت زمان و پیدا شدن آرا و عقاید کلامی، شبهات گوناگون، ذهنیت‌های ناخالص و استناد هر فرقه و گروه به یک سلسله آیات، باعث اجمال و تشابه آیات شده است. به عبارت دیگر، گروهی از صاحبان اندیشه‌های کلامی برای تأیید مذهب و فرقه خویش با بی‌توجهی یا کنار نهادن آیات ناقض افکار آنان و عدم اتّکا به منبع درست تفسیر، یعنی راسخان واقعی در علم و اهل‌بیت (ع) ، در متشابه تلقی شدن برخی از آیات سهیمند. به این ترتیب، دسته‌ای از آیات در زمره متشابهات درآمدند و شاید بیشتر آیات متشابه از همین دسته (متشابهات عرضی) باشند.

منابع

1. مجله مبین جلد 2 : صفحه 34

اصطلاح‌نامه

اعم

متشابه (محکم)

وابسته

متشابه عَرَضی

منابع

• مجله مبین جلد 2 : صفحه 34