آیه میثاق (علوم قرآنی )

توضیح مفهومی

آیه میثاق ( علوم قرآنی ) : آیه 172 اعراف، در باره توحید فطری انسان

به آیه 172 سوره اعراف آیه ذر، آیه میثاق، و آیه اخذ میثاق می‌گویند: «وَإِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِن بَنِی آدَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَأَشْهَدَهُمْ عَلَی أَنفُسِهِمْ أَلَسْتَ بِرَبِّکُمْ قَالُواْ بَلَی شَهِدْنَا أَن تَقُولُواْ یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِنَّا کُنَّا عَنْ هَذَا غَافِلِینَ»؛ «و هنگامی را که پروردگارت از پشت فرزندان آدم ذریه آنان را برگرفت و ایشان را بر خودشان گواه ساخت که آیا پروردگار شما نیستم گفتند چرا گواهی دادیم تا مبادا روز قیامت بگویید ما از این (امر) غافل بودیم».

این آیه به 'توحید فطری' و وجود ایمان به خدا در اعماق روح آدمی اشاره دارد و از پیمانی خبر می‌دهد که میان خداوند سبحان و فرزندان آدم برقرار شده است. از جزئیات این پیمان، در متن این آیه چیزی نیامده است؛ ولی مفسران با استفاده از روایات، نظراتی را مطرح کرده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها این است که منظور از عالم ذر، عالم استعدادها و منظور از پیمان، پیمان فطرت، تکوین و آفرینش است؛ به این معنا که هنگام خروج فرزندان آدم (به صورت نطفه) از صلب پدران به رحم مادران که در آن هنگام ذراتی بیش نیستند، خداوند استعداد و آمادگی برای حقیقت توحید را هم در نهاد و فطرتشان به صورت یک حس درون ذاتی، و هم در عقل و خردشان به صورت یک حقیقت خودآگاه به ودیعه گذاشته است. بنابراین، همه بشر دارای روح توحیدند، و پرسش خداوند از آن‌ها، به زبان تکوین و آفرینش، و پاسخ آن‌ها نیز به همین زبان است. این گونه تعابیر کنایی و زبان‌حال در گفت‌و‌گوهای روزانه و نیز در سخنان ادیبان و خطبای عرب و غیر آن و همچنین در آیات قرآن کریم یافت می‌شد.

منابع

1. تفسیر نمونه جلد 7 : صفحه (4-10)
2. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 8 : صفحه 306
3. دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه 106
4. التفسیر الکبیر جلد 15 : صفحه (46-52)

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «آیه میثاق ( علوم قرآنی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

آیه 172 اعراف، آیه اخذ میثاق، آیه ذر ( علوم قرآنی )

اعم

اسامی آیات، سوره اعراف ( علوم قرآنی )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیه میثاق (علوم قرآنی ) به زیرصفحه آیه میثاق (علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 4 : صفحه 262
• التفسیر الکبیر جلد 15 : صفحه (46-52)
• المیزان فی تفسیر القرآن جلد 8 : صفحه 306
• تفسیر نمونه جلد 7 : صفحه (4-10)
• دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : صفحه 106
• مجله بینات جلد 2 : صفحه 27، 32
• نیل الخیرات فی القراءات العشرة جلد 8 : صفحه 306