آیات قضا و قدر ( علوم قرآنی)

توضیح مفهومی

آیات قضا و قدر ( علوم قرآنی ) : آیات بیان‌کننده قضا و قدر الهی

'قضا' از ریشه 'ق ض ی' گرفته شده و به معنای فیصله دادن به کاری (گفتاری یا فعلی، از خداوند یا از بشر) است. معانی دیگر این واژه عبارتند از: انجام دادن کاری و فارغ شدن؛ عهد کردن؛ اعلام و خبر دادن؛ کشتن و میراندن؛ حکم کردن؛ مقدّر و حتم کردن؛ اراده و حکم و الزام که در قرآن این واژه در همه این معانی به کار رفته است.

'قَدَر' (بر وزن فَرَس) و 'قَدر' (بر وزن فَلْس) در لغت به معانی 'توانایی، قدرت، اندازه‌گیری، آماده سازی، قضا و حکم، تنگ گرفتن' است و همه این معانی نیز در قرآن به کار رفته است.

اشاعره در باره معنای اصطلاحی 'قضا و قدر' می‌گویند: 'قضا' عبارت است از اراده ازلی خدا به اشیا به ترتیبی که هستند. و 'قدر' یعنی ایجاد اشیا به قدر و اندازه و میزان مخصوص و معین.

برخی دیگر گفته‌اند: 'قضا' علم اجمالی خداوند به اشیا و موجودات است و 'قدر' علم تفصیلی او. تعاریف دیگری نیز برای قضا و قدر ارائه شده است.

آیات دربردارنده مسئله قضا و قدر 'آیات قضا و قدر' نامیده می‌شوند؛ مانند: آیه 21 سوره حجر «وَإِن مِّن شَیْءٍ إِلاَّ عِندَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَّعْلُومٍ»؛ «و هیچ چیز نیست مگر آنکه گنجینه‏های آن نزد ماست و ما آن را جز به اندازه‏ای معین فرو نمی‏فرستیم».

آن گنجینه‌ها و خزائن اشیا که پیش خدا است، قضای او، و آن‌چه به اندازه و مقدار معینی به این جهان می‌فرستد، قدر و تقدیر او است.

و همچنین آیات: 51 سوره توبه، 42 سوره انفال، 38 سوره احزاب، 30 سوره دهر و 29 سوره تکویر نیز به مسئله قضا و قدر اشاره دارد.

منابع

1. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 13 : صفحه (72-77)
2. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 13 : صفحه 38
3. التمهید فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (296-314)
4. قاموس قرآن جلد 5 : صفحه (17-18)
5. قاموس قرآن جلد 5 : صفحه 246
6. التحقیق فی کلمات القرآن جلد 9 : صفحه (284-288)

اصطلاح‌نامه

اعم

آیات

وابسته

قضا و قدر ( علوم قرآنی )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیات قضا و قدر ( علوم قرآنی) به زیرصفحه آیات قضا و قدر ( علوم قرآنی)/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• التحقیق فی کلمات القرآن جلد 9 : صفحه (284-288)
• التمهید فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (296-314)، (334-355)
• المیزان فی تفسیر القرآن جلد 13 : صفحه 38، (72-77)
• قاموس قرآن جلد 5 : صفحه (17-18)، 246