آیه وجوب وفا

توضیح مفهومی

آیه وجوب وفا

آیه وجوب وفا: آیه نخست سوره مائده.

به آیه « یَا ایُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَوفُوا بِالعُقُودِ... » در ابواب معاملات بر اصل صحّت (--» قاعده صحّت) و نیز اصل لزوم در عقود (--» اصل لزوم) استدلال شده است.

در معنای آیه، دو قول است:

1. عمل به مقتضای عقد واجب است، یعنی اگر عقد لازم است، وفا به لزوم آن و اگر جایز است، وفا به جواز آن واجب است.

2. عمل به مقتضای عقد برای همیشه واجب است و فسخ آن جایز نیست. استفاده اصالة اللزوم از آیه یاد شده، بر اساس این قول است. 2

برخی قائلان قول دوم، معتقدند عقود جایز به نحو تخصیص (--» تخصیص) از شمول آیه خارج است، یعنی وفا به تمام عقود - چه ملک آور باشد و چه نباشد - واجب است، جز عقودی که بر عدم لزوم و جواز فسخ آن دلیل وجود دارد. 3 برخی نیز معتقدند عقود جایز به نحو تخصّص (--» تخصّص) از شمول آیه خارج است؛ زیرا مراد از عقود در آیه، عقود عهدیّه (تعهّد آور) است، نه عقود جایز که عقود اِذنیه نامیده می‌شوند 4 (--» عقد) .

عموم آیه، قراردادهای میان مسلمانان و کافران را نیز در صورت مطابقت با شرع شامل می‌شود. 5 به اطلاق زمانی آیه، بر ثبوت فوریّت در استفاده از خیاراتی که فوریّت آن‌ها محل بحث است، استدلال شده است. 6

1 - العناوین الفقهیة 2 10.

2 - الروضة البهیة 4 423 - 424؛ العناوین الفقهیة 1 385؛ 2 40 و کنز العرفان 2 71.

3 - الروضة البهیة 4 424 و مسالک الافهام (کاظمی) 3 87.

4 - القواعد الفقهیه (بجنوردی) 5 211.

5 - 230.

6 - العناوین الفقهیة 1 497.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 196

اصطلاح‌نامه

اعم

آیات معاملات

وابسته

قاعده لزوم ( فقه )، وجوب وفا به شرط

منابع

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 196