نمایش مبدأ برای قطع دست و پای محارب ( فقه )

== توضیح مفهومی ==

'''قطع دست و پای محارب ( فقه )''' : بریدن دست راست و پای چپ به عنوان یکی از مجازات‌های چهار گانه محارب

یکی از عقوبت‌های چهارگانه‌ای که برای محارب در شرع اسلام گرفته شده قطع دست راست و پای چپ اوست و مقدار آن نیز همان اندازه‏ای است که برای سرقت در نظر گرفته شده است. این مسئله از چند جهت محل بحث است:

الف: از جهت اجرای عقوبت که میان قائلان به 'تخییر' و'ترتیب'اختلاف است؛ قائلان به 'تخییر' معتقدند امام در اجرای این عقوبت یا عقوبت‏های سه گانه دیگر مختار است و لذا می‏تواند به محض این که محارب اسلحه خود را برای ترسانیدن مردم بیرون بیاورد، دست و پای او را قطع نماید؛ چه این که می‏تواند او را به قتل رسانیده یا تبعید نماید <ref>سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#44 44]</ref> . اما قائلان به ترتیب، عقوبت مذکور را در شرایطی خاص، بر محارب جاری می‏کنند و آن در دو موضع است:

1 - محارب، علاوه بر قتل مردم، مال آن‏ها را نیز گرفته باشد. حکم مسئله بنا بر فرض مذکور، این است که در ابتدا مال را از محارب باز پس گرفته، سپس دست راست و پای چپ او را قطع کنند، آن گاه به قتل رسانیده و به دار آویزند. <ref>مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_15.htm#16 16]</ref>

2 - تنها اموال مردم را گرفته ولی مرتکب قتل نشده باشد. در این صورت دست راست و پای چپش را قطع کرده و تبعید می‏نمایند <ref>التبیان فی تفسیر القرآن جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/800/800_3.htm#504 504]</ref> .

ب: از جهت نصاب مال: به این معنا که آیا معیار قطع دست و پای محارب، دزدیدن مال به اندازه نصاب سرقت است یا خیر؟ در این باره نیز دو قول است:

یک - قول مشهور که معتقدند، معیار قطع، اخذ مال به طور مطلق است، چه به اندازه نصاب و چه کمتر باشد چه در حرز باشد یا نباشد <ref>مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_15.htm#20 20]</ref> ؛ دلیل مطلب این است که مقتضای دلیل قطع (آیه محاربه) و اطلاق ادله (آیه محاربه) اخذ مال به طور مطلق است و اطلاق اسم سارق و لصّ نمی‏تواند با آن معارضه نماید. <ref>مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_15.htm#20 20]</ref>

دو - قول شیخ در 'خلاف' <ref>سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_40.htm#55 55]</ref> و شافعی در یکی از دو قولش <ref> جلد 10 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/319/319_10.htm#307 307]</ref> که معتقدند معیار قطع، همان نصاب سرقت است؛ دلیل این قول عبارت است از:

1 - مقدار نصاب را همه قبول دارند ولی برای کمتر از نصاب، دلیلی وجود ندارد؛

2 - روایت پیامبر (ص) که فرمود: « القطع فی ربع دینار؛ بریدن دست در یک چهارم از دینار است. <ref>سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_40.htm#55 55]</ref>

نکته‏ای قابل ذکر درباره جهت دوم این است که اختلاف مذکور مبتنی بر قول بر ترتیب است نه تخییر زیرا بر اساس قول به تخییر، امام می‏تواند دست و پای محارب را بدون اینکه دزدی کرده باشند، قطع نماید. <ref>جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#595 595]</ref>

ج: کیفیت قطع دست و پا که ابتدا باید دست راست و سپس پای چپش قطع گردد ولی بهتر این است که میان قطع دست و پای فاصله ایجاد شده تا خون آن قطع شود.
{{پانوشت}}
=== منابع ===
#سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#111 111]
#کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/33/33_3.htm#505 505]
#سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#20 20]
#سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#14 14]
#شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 4 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6300/6300_4.htm#167 167]
#تحریرالوسیله جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/226/226_2.htm#493 493]
#مهذب الاحکام جلد 28 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6297/6297_28.htm#124 124]
#جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#589  589 ]
#المبسوط فی فقه الامامیة جلد 8 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/24/24_8.htm#48 48]
#سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 4 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_4.htm#51 51]
#سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#101 101]
#سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#170 170]
#سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#191 191]
#سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 9 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_9.htm#164 164]
#مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_15.htm#19 19]
#الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/69/69_9.htm#297 297]
#مجمع الفائدة و البرهان جلد 13 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/76/76_13.htm#298 298]
#جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#595 595]
#سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_40.htm#54 54]
#سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_40.htm#54 54]
#مهذب الاحکام جلد 28 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6297/6297_28.htm#126 126]
#مهذب الاحکام جلد 28 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6297/6297_28.htm#125 125]
#مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_15.htm#19 19]
== اصطلاح‌نامه ==
=== اعم ===
:[[اعم::حد محارب]]، [[اعم::قطع عقوبتی]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::پای محارب]]، [[وابسته::تبعید محارب ( فقه )]]، [[وابسته::محارب ( فقه )]]
== منابع ==
*[[منبع:: جلد 10]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/319/319_10.htm#307 307]
*[[منبع::التبیان فی تفسیر القرآن جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/800/800_3.htm#504 504]
*[[منبع::الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/57/57_2.htm#60 60]
*[[منبع::الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/69/69_9.htm#294 294]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/69/69_9.htm#297 297]
*[[منبع::الفقه جلد 15]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6319/6319_15.htm#8 8]
*[[منبع::المبسوط فی فقه الامامیة جلد 8]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/24/24_8.htm#48 48]
*[[منبع::المغنی و الشرح الکبیرعلی متن المقنع جلد 10]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6364/6364_10.htm#297 297]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6364/6364_10.htm#308 308]
*[[منبع::ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/55/55_4.htm#543 543]
*[[منبع::تحریرالوسیله جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/226/226_2.htm#493 493]
*[[منبع::تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6357/index.htm#512 512]
*[[منبع::جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#565 565]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#589 589]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#595 595]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_41.htm#596 596]
*[[منبع::سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#14 14]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#20 20]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#44 44]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#101 101]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#111 111]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#170 170]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#191 191]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#371 371]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_23.htm#432 432]
*[[منبع::سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_4.htm#51 51]
*[[منبع::سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_40.htm#54 54]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_40.htm#55 55]
*[[منبع::سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40-1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_40-1.htm#56 56]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_40-1.htm#123 123]
*[[منبع::سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 9]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_9.htm#164 164]
*[[منبع::شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6300/6300_4.htm#167 167]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6300/6300_4.htm#182 182]
*[[منبع::فقه الامام جعفرالصادق جلد 6]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6322/6322_6.htm#304 304]
*[[منبع::کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/33/33_3.htm#505 505]
*[[منبع::کشف الرموز فی شرح المختصر النافع جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/41/41_1.htm#318+322 318+322]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/41/41_1.htm#322 322]
*[[منبع::مجمع الفائدة و البرهان جلد 13]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/76/76_13.htm#298 298]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/76/76_13.htm#299 299]
*[[منبع::مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_15.htm#8 8]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_15.htm#16 16]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_15.htm#19 19]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_15.htm#20 20]
*[[منبع::مهذب الاحکام جلد 28]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6297/6297_28.htm#124 124]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6297/6297_28.htm#125 125]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6297/6297_28.htm#126 126]
[[رده:قطع دست و پای محارب ( فقه )]]
[[کد::119247| ]]