نمایش مبدأ برای قاعده « عدم الدلیل دلیل العدم »

== توضیح مفهومی ==

'''قاعده « عدم الدلیل دلیل العدم »''' : دلالت فقدان دلیل بر عدم تکلیف

قاعده ' عدم الدلیل دلیل العدم '، قاعده‌ای است که از طرف کسانی هم چون مرحوم ' محقق اول ' در مورد برائت عقلی، به آن استدلال شده و مفاد آن این است که هر گاه تکلیفی از راه ادله شرعی ثابت شد، شخص نسبت به آن مکلف است، اما هر گاه دلیلی بر تکلیف یافت نشد، دلیل بر آن است که تکلیفی متوجه شخص نیست و عدم الدلیل اعم است از این که اصلاً در واقع و لوح محفوظ، تکلیفی نباشد و یا این که باشد، ولی برای مکلف، دست‌رسی به آن ممکن نباشد.

مرحوم ' محقق اول ' در کتاب ' معتبر ' و ' معارج ' می‌گوید:

شرط اجرای این قاعده آن است که آن فعل مشکوک، از افعال عام البلوی باشد، زیرا در افعال عام البلوی، اگر حکمی بود حتماً ائمه (ع) آن را بیان می‌کردند و به ما هم می‌رسید، ولی چون بیانی به ما نرسیده، به عدم حکم حرمت و یا وجوب ظن پیدا می‌کنیم و در جایی که تحصیل علم متعذر است، ظن حجّت است.

مرحوم ' شیخ انصاری ' و دیگران به این استدلال اشکال نموده‌اند که: قاعده ' عدم الوجدان لایدل علی عدم الوجود ' گاهی موجب ظن به عدم حکم در واقع می‌شود، اما با دو شرط:

1. مسئله عام البلوی باشد؛

2. ظن وجود داشته باشد که برای نشر و بیان دلیل مانعی موجود نبوده، چه مانع از ناحیه شارع باشد ـ مثل این که شارع به خاطر مصلحتی سکوت نموده ـ چه از ناحیه امام (ع) باشد که به دلیل تقیه سکوت کرده باشد و چه از ناحیه اصحاب ائمه (ع) باشد، که به خاطر خوف از جانشان سکوت کرده باشند.

وی می‌گوید: اگر این شرایط موجود باشد، بر عدم حکم ظن پیدا می‌شود، اما دلیلی بر حجیت چنین ظنی نداریم. علاوه بر آن، این مطلب ربطی به اصالت برائت عقلی ندارد، زیرا عدم الدلیل، دلیل ظنی برای عدم حکم است، در حالی که اصل برائت عقلی یک حکم قطعی عقلی است، نه ظنی.
=== منابع ===
#فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5153/index.htm#99 (99-100)]
#دانشنامه حقوقی جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5161/5161_2.htm#42 42]
#شرح رسائل جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5748/5748_2.htm#388 (388-395)]
#فرائد الاصول جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1188/1188_1.htm#356 356]
#بحوث فی علم الاصول جلد 5 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1185/1185_5.htm#25 25]
#مفاتیح الاصول : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1203/index.htm#518 518]
#[http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/12733 فرهنگ نامه اصول فقه]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''قاعده « عدم الدلیل دلیل العدم »'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::اصالت ( عدم الدلیل دلیل العدم )]]، [[بج::اصل ( عدم الدلیل دلیل العدم )]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::اصل برائت ( اصول فقه )]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::الذریعة الی اصول الشریعة جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/795/795_2.htm#357 357]
*[[منبع::المحصول فی علم اصول الفقه جلد 6]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/896/896_6.htm#161 161]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/896/896_6.htm#168 168]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/896/896_6.htm#171 171]
*[[منبع::الوافیة فی اصول الفقه]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1161/index.htm#199 199]
*[[منبع::بحوث فی علم الاصول جلد 5]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1185/1185_5.htm#25 25]
*[[منبع::دانشنامه حقوقی جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5161/5161_2.htm#42 42]
*[[منبع::شرح رسائل جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5748/5748_2.htm#388 (388-395)]
*[[منبع::فرائد الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1188/1188_1.htm#356 356]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1188/1188_1.htm#358 358]
*[[منبع::فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5153/index.htm#99 (99-100)]
*[[منبع::مفاتیح الاصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1203/index.htm#518 518]
*[[منبع::نهایة الافکار جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_3.htm#199 199]
[[رده:قاعده « عدم الدلیل دلیل العدم »]]
[[کد::181433| ]]