نمایش مبدأ برای قاعده « الامتناع بالاختیار لا ینافی الاختیار »

== توضیح مفهومی ==

'''قاعده « الامتناع بالاختیار لا ینافی الاختیار »''' : قاعده عدم معذوریت شخصِ مضطرِّ به اختیار خود

این قاعده در مواردی هم چون تجرّی، اجتماع امر و نهی و ترتب در علم اصول به کار می‌رود و در فقه نیز برخی از مشکلات از طریق این قاعده حلّ می‌شود. کاربرد این قاعده در جایی است که مکلفی با اختیار خویش کاری انجام دهد که به سلب اختیار از او و مضطر شدن وی منجر گردد. اصولیون بر این اعتقادند که این اضطرار با مسئول بودن او در نظر عقل و شرع منافات ندارد؛ یعنی اگر اساس و ریشه اضطرار شخص مکلف، سوء اختیار او باشد، این امر موجب معذوریت او نمی‌گردد و هم چنان مسؤلیت عدم انجام تکلیف خویش را بر عهده دارد.

برای مثال، کسی که با علم و اراده خود وارد خانه‌ای شده و آن را غصب می‌کند، چون به غصبی بودن تصرف خانه و نیز به حرمت آن علم داشته و در این کار هیچ گونه فشار و اکراهی بر او تحمیل نشده است، بلکه به سوء اختیار خود وارد آن خانه شده، از این رو همان گونه که ورود او حرام بوده، قدم هایی نیز که به منظور خروج بر می‌دارد حرام است؛ به عبارت دیگر، هر چند در خروج مضطر است، اما این اضطرار چون به سوء اختیار وی بوده است موجب معذوریت او نمی‌گردد.

بر خلاف موردی که انسان برای نجات غریقی، مجبور می‌شود به طور غیر قانونی وارد خانه کسی شود، که چون این عمل او به سوء اختیار نیست و به انجام آن مضطر بوده است، این اضطرار موجب معذوریت وی می‌گردد.

بنابراین، اگر کسی به بیابان سفر کند و هیچ گونه ضرورتی برای این سفر وجود نداشته باشد و یقین کند که در ضمن این سفر به واسطه عدم دست‌رسی به مواد غذایی حلال، به خوردن گوشت حیوان حرام گوشت اضطرار پیدا می‌کند، چنین اضطراری نه از نظر عقل ونه از نظر نقل برای او معذوریت به همراه نمی‌آورد.
=== منابع ===
#الوصول الی کفایة الاصول جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5118/5118_2.htm#430 430]
#الوصول الی کفایة الاصول جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5118/5118_2.htm#426 426]
#ایضاح الکفایة جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5152/5152_3.htm#135 135]
#سیری کامل در اصول فقه جلد 7 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5758/5758_7.htm#147 147]
#آراؤنا فی اصول الفقه جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1176/1176_1.htm#269 269]
#فوائد الاصول جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_1.htm#447 447]
#اجود التقریرات جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_1.htm#374 374]
#اجود التقریرات جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_1.htm#150 150]
#المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/882/882_2.htm#334 334]
#المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/882/882_2.htm#288 288]
#شرح رسائل جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5748/5748_1.htm#35 35]
#فرائد الاصول جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1188/1188_1.htm#9 9]
#اصول الفقه جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1159/1159_1.htm#312 312]
#نهایة الافکار جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_1.htm#319 319]
#[http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/12733 فرهنگ نامه اصول فقه]
== اصطلاح‌نامه ==
=== وابسته ===
:[[وابسته::اجتماع امر و نهی]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::آراؤنا فی اصول الفقه جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1176/1176_1.htm#269 269]
*[[منبع::اجود التقریرات جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_1.htm#149 149]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_1.htm#150 150]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_1.htm#154 154]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_1.htm#374 374]
*[[منبع::اصول الفقه جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1159/1159_1.htm#312 312]
*[[منبع::المحکم فی اصول الفقه جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/882/882_2.htm#288 288]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/882/882_2.htm#334 334]
*[[منبع::الوصول الی کفایة الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5118/5118_2.htm#426 426]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5118/5118_2.htm#430 430]
*[[منبع::انوار الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_1.htm#582 582]
*[[منبع::ایضاح الکفایة جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5152/5152_3.htm#135 135]
*[[منبع::تهذیب الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1153/1153_2.htm#428 428]
*[[منبع::سیری کامل در اصول فقه جلد 7]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5758/5758_7.htm#147 147]
*[[منبع::شرح رسائل جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5748/5748_1.htm#35 35]
*[[منبع::فرائد الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1188/1188_1.htm#9 9]
*[[منبع::فوائد الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_1.htm#447 447]
*[[منبع::فوائد الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_2.htm#449 449]
*[[منبع::محاضرات فی اصول الفقه جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_2.htm#357 357]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_2.htm#359 359]
*[[منبع::محاضرات فی اصول الفقه جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_4.htm#423 423]
*[[منبع::منتقی الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_2.htm#184 184]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_2.htm#186 186]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_2.htm#187 187]
*[[منبع::منتقی الاصول جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_3.htm#140 140]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_3.htm#148 148]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_3.htm#149 149]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_3.htm#151 151]
*[[منبع::نهایة الافکار جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_1.htm#319 319]
[[رده:قاعده « الامتناع بالاختیار لا ینافی الاختیار »]]
[[کد::115452| ]]