نمایش مبدأ برای صحت و فساد

== توضیح مفهومی ==

'''صحت و فساد''' : تمامیت و عدم تمامیت اجزا و شرایط

صحت، در مقابل فساد و در لغت به معنای تمامیت است. در علم اصول، صحت به معنای دارا بودن تمام اجزا و شرایط و در مقابل فساد است که به معنای دارا نبودن تمام اجزا و شرایط است که سبب عدم ترتب آثار مطلوب از شی ء می‌باشد؛ یعنی اگر چیزی صحیح باشد آثاری دارد، ولی اگر فاسد شد آن آثار در خارج پدید نمی‌آید.

اختلاف است که آیا صحت و فساد از مجعولات تشریعی و احکام وضعی است، مانند: زوجیت، حریت و ملکیت، و یا این که از منتزعات عقلی و احکام عقلی است؛ یعنی عقل است که این معانی را درک می‌کند؛ عده‌ای معتقدند صحت و فساد مجعول‌اند ـ یا به جعل استقلالی تشریعی و یا به جعل تبعی ـ و این جعل به عالم اعتبار و تشریع مربوط است؛ از این رو، همان گونه که زوجیت و ملکیت در عالم اعتبار و تشریع جعل گردیده است، صحت و فساد هم مجعول می‌باشد.

برخی دیگر جعل صحت و فساد را معقول نمی‌دانند، زیرا عقل این امور را انتزاع می‌کند؛ از این رو، اگر در خارج، ' مأتی به ' با ' مأموربه ' مطابق بود، عقل انتزاع صحت، وگرنه انتزاع فساد می‌کند.

بعضی دیگر مانند ' ابن حاجب ' میان عبادات و معاملات تفصیل داده و بخشی را عقلی و بخش دیگر را احکام وضعی دانسته‌اند.

نکته اول:

صحت و فساد دو امر اضافی می‌باشد؛ یعنی ممکن است یک عمل به لحاظی صحیح و به لحاظ دیگر غیر صحیح باشد، مثل: نماز با تیمم برای ' واجد الماء ' و ' فاقد الماء ' که نماز اولی فاسد و نماز دومی صحیح است.

در کتاب ' کفایة الاصول ' آمده است:

' ان الصحة و الفساد أمران اضافیان، فیختلف شی ء واحد صحةً و فساداً بحسب الحالات، فیکون تاماً بحسب حالة و فاسداً بحسب اخری ' <ref>کفایة الاصول : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1187/index.htm#39 39]</ref> .

نکته دوم:

در برخی از علوم برای صحت و فساد معنایی خاص ارایه شده است؛ برای مثال، در فقه، عبادت صحیح به عبادتی گفته می‌شود که اعاده و قضا ندارد و معامله صحیح به معامله‌ای گفته می‌شود که اثر مطلوب بر آن مترتب می‌شود؛ برای مثال، بیع صحیح، بیعی است که بایع را مالک ثمن، و مشتری را مالک مثمن می‌کند.

در علم کلام می‌گویند: صحیح، عملی است که موافق شریعت باشد، و نیز در علم طب، صحت را به معنای اعتدال در مزاج به کار می‌برند و فاسد در مقابل این معانی است.

مرحوم ' آخوند خراسانی ' صحت را نزد ارباب این علوم به معنای تمامیت، و فساد را به معنای نقصان می‌داند و معتقد است این اختلاف تعبیرات، به لحاظ آن آثار و اغراضی است که در هر علمی مورد نظر می‌باشد <ref>سیری کامل در اصول فقه جلد 7 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5758/5758_7.htm#206 (206-216)3]</ref> .

نکته سوم:

درباره نوع تقابل میان صحت و فساد، بین اصولیون اختلاف است؛ برخی چون مرحوم ' آخوند خراسانی ' تقابل این دو را تقابل عدم و ملکه دانسته‌اند، ولی برخی دیگر همانند مرحوم ' امام خمینی ' بعید نمی‌دانند که تقابل بین آنها تقابل ضدین باشد (3).
{{پانوشت}}
=== منابع ===
#سیری کامل در اصول فقه جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5758/5758_2.htm#99 (99-110) ]
#مقالات اصولی : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1175/index.htm#121 121]
#محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_1.htm#137 137]
#تحریرالمعالم : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5059/index.htm#85 85]
#الاصول جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5057/5057_1.htm#66 66]
#الموجز فی اصول الفقه جلد 1,2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5757/5757_1,2.htm#38 (38-40)]
#[http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/12733 فرهنگ نامه اصول فقه]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''صحت و فساد'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::صحیح و فاسد]]، [[بج::فاسد]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::صحیح و اعم]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::اجود التقریرات جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_1.htm#388 388]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_1.htm#390 390]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_1.htm#391 391]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_1.htm#392 392]
*[[منبع::اجود التقریرات جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_2.htm#334 334]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1157/1157_2.htm#386 386]
*[[منبع::الاصول العامة للفقه المقارن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/886/index.htm#71 71]
*[[منبع::الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5057/5057_1.htm#66 66]
*[[منبع::الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1173/1173_1.htm#225 225]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1173/1173_1.htm#226 226]
*[[منبع::الذریعة الی اصول الشریعة جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/795/795_1.htm#181 181]
*[[منبع::القواعد و الفوائد جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/331/331_2.htm#295 295]
*[[منبع::اللمع فی اصول الفقه]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/892/index.htm#52 52]
*[[منبع::المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/896/896_1.htm#112 112]
*[[منبع::المحصول فی علم الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_2.htm#296 296]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_2.htm#297 297]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_2.htm#299 299]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_2.htm#300 300]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_2.htm#302 302]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1179/1179_2.htm#303 303]
*[[منبع::المحکم فی اصول الفقه جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/882/882_1.htm#86 86]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/882/882_1.htm#87 87]
*[[منبع::الموجز فی اصول الفقه جلد 1,2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5757/5757_1,2.htm#38 (38-40)]
*[[منبع::الوجیزفی اصول الفقه]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5097/index.htm#140 140]
*[[منبع::انوار الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_1.htm#96 96]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_1.htm#97 97]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_1.htm#98 98]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_1.htm#99 99]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_1.htm#609 609]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_1.htm#610 610]
*[[منبع::انوار الاصول جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_3.htm#366 366]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_3.htm#368 368]
*[[منبع::بحوث فی علم الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1185/1185_1.htm#189 189]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1185/1185_1.htm#190 190]
*[[منبع::بحوث فی علم الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1185/1185_2.htm#319 319]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1185/1185_2.htm#320 320]
*[[منبع::تحریرالمعالم]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5059/index.htm#85 85]
*[[منبع::تسدید الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/887/887_1.htm#451 451]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/887/887_1.htm#453 453]
*[[منبع::تقنین اصول الفقه]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5090/index.htm#19 19]
*[[منبع::تهذیب الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1153/1153_1.htm#68 68]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1153/1153_1.htm#410 410]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1153/1153_1.htm#411 411]
*[[منبع::حقایق الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/871/871_1.htm#426 426]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/871/871_1.htm#427 427]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/871/871_1.htm#431 431]
*[[منبع::سیری کامل در اصول فقه جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5758/5758_2.htm#99 (99-110)]
*[[منبع::سیری کامل در اصول فقه جلد 7]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5758/5758_7.htm#206 (206-216)]
*[[منبع::علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/2171/index.htm#36 36]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/2171/index.htm#416 416]
*[[منبع::فرائد الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1188/1188_2.htm#715 715]
*[[منبع::فوائد الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_1.htm#60 60]
*[[منبع::فوائد الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_2.htm#457 457]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_2.htm#458 458]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_2.htm#460 460]
*[[منبع::فوائد الاصول جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_4.htm#285 285]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_4.htm#398 398]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_4.htm#399 399]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1162/1162_4.htm#647 647]
*[[منبع::کفایة الاصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1187/index.htm#39 39]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1187/index.htm#220 220]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1187/index.htm#221 221]
*[[منبع::مبادی الوصول الی علم الاصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/855/index.htm#85 85]
*[[منبع::محاضرات فی اصول الفقه جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_1.htm#136 136]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_1.htm#137 137]
*[[منبع::محاضرات فی اصول الفقه جلد 5]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#7 7]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#8 8]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#9 9]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#10 10]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#13 13]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1158/1158_5.htm#52 52]
*[[منبع::مصباح الاصول جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/878/878_3.htm#85 85]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/878/878_3.htm#86 86]
*[[منبع::مقالات اصولی]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1175/index.htm#121 121]
*[[منبع::مقالات الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/864/864_1.htm#138 138]
*[[منبع::منتقی الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_1.htm#210 210]
*[[منبع::منتقی الاصول جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_3.htm#170 170]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_3.htm#171 171]
*[[منبع::منتقی الاصول جلد 5]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_5.htm#362 362]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_5.htm#363 363]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_5.htm#369 369]
*[[منبع::منتقی الاصول جلد 6]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_6.htm#149 149]
*[[منبع::منتقی الاصول جلد 7]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/884/884_7.htm#92 92]
*[[منبع::نهایة الاصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1226/index.htm#46 46]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1226/index.htm#280 280]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1226/index.htm#281 281]
*[[منبع::نهایة الافکار جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_1.htm#75 75]
*[[منبع::نهایة الافکار جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1154/1154_3.htm#482 482]
[[رده:صحت و فساد]]
[[کد::89539| ]]