نمایش مبدأ برای حریم ( محدوده مکانی )

{{درختواره}}
== توضیح مفهومی ==

حریم

حریم: محدوده‏ای از اطراف زمین احیا شده/ عِرْض) ر آبرو (.

حریم به معنای نخست به محدوده‏ای پیرامون مکان احیا شده از زمین موات گفته می‏شود که بهره‏برداری کامل از آن مکان متوقف بر آن محدوده است و تحت تصرف دیگری جز کسی که آن را احیا کرده، نیست. 1 از این عنوان در باب احیاء موات بحث کرده‏اند.

حکم: زمین مواتِ احیا شده دارای حریم است و حریم آن به احیا کننده آن مکان اختصاص دارد. از این رو، از شرایط احیای زمین موات، حریم نبودن آن برای ملک دیگری است.

در اینکه حریم زمین به تبع احیای آن، در ملک مالک آن در می‏آید یا مالک نسبت به آن تنها حقّ اولویّت و اختصاص پیدا می‏کند، اختلاف است. 2

حریم تنها در زمین موات) ر زمین موات (ثابت است؛ از این رو، زمینهای ملکی‏ای که در مجاورت یکدیگر قرار دارند، مانند شهرها حریم ندارند و صاحب هر ملک می‏تواند در ملک خود هرگونه تصرف مشروعی بکند. 3

قلمرو حریم: حریم دوگونه است: حریم عین مال، قطع نظر از منفعت آن، مانند حریم خانه یا دیوار و یا خود قنات و چاه؛ و حریم منفعت، مانند حریم قنات و چاه به لحاظ منفعت مطلوب آن؛ یعنی استفاده از آب آن برای شرب یا کشاورزی و مانند آن.

تفاوت حریم عین با حریم منفعت در این است که در اوّلی هیچ گونه تصرفی برای دیگری جایز نیست؛ اما در دومی تنها احداث مثل آنچه قبلاً احداث گردیده، مانند حفر چاه یا قنات در محدوده حریم منفعت، جایز نیست؛ لیکن احیای آن به کشاورزی یا بنای ساختمان جایز است.

برای تعیین قلمرو حریم عین مال به عرف و متعارف هر منطقه - با توجه به موقعیت و شرایط مکانی و منطقه‏ای - رجوع می‏شود و ضابطه کلّی آن عبارت است از محدوده‏ای که بهره‏برداری کامل

از عین مال متوقف بر آن باشد. به عنوان مثال، حریم خانه، محدوده ریختن خاک و زباله و جریان آب باران و راه ورود و خروج از آن است و قلمرو حریم چاه یا قنات، محدوده‏ای است که بهره‏برداری، اصلاح و لای روبی قنات متوقف بر آن است. 4

قلمرو حریم منفعتِ چاه آب و نیز چشمه در روایات تعیین شده و مشهور بر اساس آن فتوا داده‏اند. حریم چاه آب شرب شتران چهل ذراع و چاه آب کشاورزی و غیر آن شصت ذراع از چهار طرف است. برخی، احیای محدوده یاد شده را مطلقاً؛ خواه به احداث چاه یا غیر آن از زراعت، درختکاری و مانند آن، جایز ندانسته‏اند. 5 قلمرو حریم چشمه) قنات و چاه (هزار ذراع در زمین سست و پانصد ذراع در زمین سخت است. 6

1. ایضاح الفوائد 2 232 /2. الانوار اللوامع 166 /11؛ جواهر الکلام 3 36 - 34 /38. تذکرة الفقهاء) ق (414 /2؛ جامع المقاصد 26 /7؛ تحریر الوسیلة 4 202 /2. الروضة البهیة 156 /7؛ جامع الشتات 264 - 263 /3؛ جواهر الکلام 46 - 36 /38 و 53 - 52؛ تحریر الوسیلة 5 202 - 198 /2. جواهر الکلام 44. 6 41 /38.
=== منابع ===
#فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_3.htm#296 296]
== اصطلاح‌نامه ==
=== اعم ===
:[[اعم::مکان ( فقه )]]
=== اخص ===
:[[اخص::حریم آبادی]]، [[اخص::حریم املاک ( فقه )]]، [[اخص::حریم چاه]]، [[اخص::حریم چشمه]]، [[اخص::حریم خانه]]، [[اخص::حریم خصوصی]]، [[اخص::حریم خطوط برق]]، [[اخص::حریم درخت]]، [[اخص::حریم دیوار]]، [[اخص::حریم راه]]، [[اخص::حریم زمین آباد]]، [[اخص::حریم شرب]]، [[اخص::حریم لوله نفت]]، [[اخص::حریم مرتع روستا]]، [[اخص::حریم مزرعه]]، [[اخص::حریم مسجد]]، [[اخص::حریم معدن]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::بیع حریم]]، [[وابسته::حق حریم ( فقه )]]
{{نمایه}}
== منابع ==[http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook//_www.leader.ir_tree.htm#index.php?catid=50 index.php?catid=50]
*[[منبع::الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 17]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1405/1405_17.htm#212 212]
*[[منبع::حریم در فقه شیعه]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/10021/index.htm#3 3]
*[[منبع::فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_3.htm#296 296]
*[[منبع::مبسوط در ترمینولوژی حقوق جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6333/6333_3.htm#1653 1653]
[[رده:حریم ( محدوده مکانی )]]
[[کد::242229| ]]