نمایش مبدأ برای جمع قرآن

{{درختواره}}
== توضیح مفهومی ==

'''جمع قرآن''' : از بَر کردن قرآن یا گردآوری همه قرآن به ترتیب و در یک مجموعه

«جمع قرآن» در منابع علوم قرآنی به چند معنا به‌کار رفته است:

1. به معنای حفظ و به‌خاطر سپردن قرآن کریم (جمع حفظی) ، و به این دلیل به حافظان قرآن «جمّاع قرآن» (گردآورندگان قرآن) نیز می‌گفته‌اند؛ 2. به معنای نوشتن آیات قرآن، منتها به صورت پراکنده و متفرق؛ 3. به معنای نوشتن قرآن در یک مجموعه با آیات و سوره‌های مرتب؛ 4. به معنای تدوین و گردآوری یک متن و نص مرتب بر حسب یک قرائت متواتر رایج.

در باره جمع قرآن به معنای سوم، دو نظریه عمده وجود دارد:

1. دسته‌ای از دانشمندان اسلامی با استناد به شواهد و دلایل بسیار معتقدند قرآن‌کریم در همان زمان رسول خدا (ص) در مجموعه‌ای به نام «مصحف» جمع‌آوری شد، و حتی گفته شده که نسبت دادن جمع قرآن به خلفا، امری موهوم و مخالف کتاب، سنت، عقل و اجماع است. از جمله این دانشمندان و محققان حارث محاسبی، زرکشی، محمد غزالی، ابو‌شامه، باقلانی، حر عاملی، بلخی، ابن‌طاووس، سید شرف‌الدین، زرقانی، شاهین، آیت‌الله خویی، جعفر مرتضی عاملی و معرفت هستند.

2. عده زیادی از دانشمندان اهل‌سنت می‌گویند گرچه تمام قرآن در عصر رسول گرامی (ص) مکتوب و ثبت شد و آیات آن هریک در جای خود قرار گرفت- که همین ترتیب کنونی است- ولی تدوین آن به‌صورت کتابی با ترتیب خاص، در زمان ابوبکر و با پیشنهاد عمر انجام گرفت و در زمان عثمان به اختلافات مربوط به قرائت‌ها پایان داده شد که گاهی از این دو مرحله به جمع دوم و سوم یاد می‌شود.

از انس بن مالک نقل شده که در زمان رسول خدا (ص) چهار نفر قرآن را جمع کردند: اُبیّ بن کعب، معاذ بن جبل، زید بن ثابت، و ابوزید. در نقل دیگری، ابوالدرداء جایگزین اُبیّ بن کعب شده است. در بیان مراد از این سخن انس بن مالک، صاحبنظران سخنان متعددی گفته‌اند. برخی در اصل ادعا تشکیک کرده‌اند و برخی دلالت آن بر حصر را نپذیرفته، و برخی دیگر در معنای «جمع قرآن» توجیهاتی ذکر کرده‌اند. برخی از توجیهات ذکر شده در باب معنای «جمع قرآن» به این قرار است:

1. جمع بر جمیع وجوه و قرائاتی که نازل شده؛ 2. جمع همه آنچه بعد از تلاوت نسخ شده و آنچه نسخ نشده؛ 3. شنیدن بدون واسطه از زبان مبارک رسول خدا (ص) ؛ 4. متصدّی القاء و تعلیم بودن؛ 5. کتابت قرآن علاوه بر حفظ در سینه.

نیز  ر.ک:[[جمع دوره پیامبر (ص) ]]، [[جمع ابوبکر]]، [[جمع عثمان]]، [[ترتیب سور]]، [[ترتیب آیات]]، [[جمع کتابتی قرآن]]، [[جمع حفظی قرآن]].
=== منابع ===
#البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#237 (237-243)]
#البیان فی تفسیر القرآن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5284/index.htm#257 257]
#مباحث فی علوم القرآن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5399/index.htm#65 (65-89)]
#الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_1.htm#244 (244-247)]
#الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_1.htm#202 (202-211)]
#تاریخ قرآن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5302/index.htm#297 (297-332)]
#تاریخ قرآن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5302/index.htm#211 (211-213)]
#پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5290/index.htm#218 (218-231)]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''جمع قرآن'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::تألیف قرآن]]، [[بج::تدوین قرآن]]، [[بج::جمع آوری قرآن ( علوم قرآنی )]]، [[بج::گردآوری قرآن]]
=== اعم ===
:[[اعم::تاریخ قرآن]]
=== اخص ===
:'''به لحاظ اشخاص وادوار:'''
:[[اخص::جمع ابوبکر بن ابی قحافه]]، [[اخص::جمع امام علی علیه السلام]]، [[اخص::جمع دوره پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله]]، [[اخص::جمع عثمان بن عفان]]
:'''به لحاظ چگونگی جمع:'''
:[[اخص::جمع حفظی قرآن]]، [[اخص::جمع کتابتی قرآن]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::احادیث جمع قرآن]]، [[وابسته::اولین جامع قرآن]]، [[وابسته::تاریخ جمع قرآن]]، [[وابسته::ترتیب قرآن]]، [[وابسته::حدیث مات النبی ( ص ) ولم یجمع القرآن]]، [[وابسته::شبهات جمع قرآن]]، [[وابسته::کیفیت جمع قرآن]]، [[وابسته::مصاحف]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::آشنایی با علوم قرآن جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5255/5255_1.htm#285 285]
*[[منبع::آشنایی با قرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1228/index.htm#15 15]
*[[منبع::آنچه باید از قرآن بدانیم جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5257/5257_1.htm#240 240]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5257/5257_1.htm#262 262]
*[[منبع::اسرار ترتیب القرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1231/index.htm#44 44]
*[[منبع::اصول الفقه]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5264/index.htm#285 285]
*[[منبع::اعجاز القرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/829/index.htm#60م 60م]
*[[منبع::اعجاز قرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5269/index.htm#11 11]
*[[منبع::الاتقان فی علوم القرآن جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_1.htm#202 (202-211)]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_1.htm#244 (244-247)]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_1.htm#250 250]
*[[منبع::الاتقان فی علوم القرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/index.htm#235 235]
*[[منبع::الاعجاز البیانی للقرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5273/index.htm#115 115]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#233 233]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#235 235]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#237 (237-243)]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#238 238]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_1.htm#258 258]
*[[منبع::البیان فی تفسیر القرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5284/index.htm#257 257]
*[[منبع::البیان فی تفسیرالقرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/813/index.htm#222 222]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/813/index.htm#238 238]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/813/index.htm#239 239]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/813/index.htm#242 242]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/813/index.htm#257 257]
*[[منبع::التمهید فی علوم القرآن جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5051/5051_1.htm#272 (272-288)]
*[[منبع::الجامع لاحکام القرآن جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/836/836_1.htm#50 50]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/836/836_1.htm#56 56]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/836/836_1.htm#57 57]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/836/836_1.htm#59 59]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/836/836_1.htm#82 82]
*[[منبع::القرآن فی الاسلام]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/2902/index.htm#168 168]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/2902/index.htm#170 170]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/2902/index.htm#180 180]
*[[منبع::انوار الاصول جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_2.htm#352 352]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1165/1165_2.htm#374 374]
*[[منبع::تاریخ قرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5302/index.htm#211 (211-213)]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5302/index.htm#257 257]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5302/index.htm#297 (297-332)]
*[[منبع::علوم القرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#101 101]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#104 104]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#105 105]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#114 114]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#116 116]
*[[منبع::مباحث فی علوم القرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5399/index.htm#65 (65-89)]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 5]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_5.htm#223 223]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_5.htm#227 227]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_5.htm#228 228]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_5.htm#229 229]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_5.htm#231 231]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_5.htm#233 233]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_5.htm#234 234]
*[[منبع::مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1245/1245_1.htm#240 240]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1245/1245_1.htm#243 243]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1245/1245_1.htm#281 281]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1245/1245_1.htm#283 283]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1245/1245_1.htm#284 284]
*[[منبع::پژوهشی در تاریخ قرآن کریم]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5290/index.htm#218 (218-231)]
[[رده:جمع قرآن]]
[[کد::50512| ]]