نمایش مبدأ برای اقرار ( فقه )

{{درختواره}}
== توضیح مفهومی ==

اقرار

اقرار ( اعتراف ): خبر دادن از حقّی ثابت بر ضرر خود یا نفی حقّی از ذمّه دیگری برای خود. 1

عنوان اقرار، از باب‌های فقهی است که مباحث آن به تفصیل در آن آمده است. افزون بر این، از آن به مناسبت در دیگر باب‌ها مانند تجارت، نکاح، قضاء، حدود و تعزیرات نیز سخن رفته است.

اقرار کننده (مُقِرّ) یا از ابتدا، خود، نزد حاکم شرع اقرار می‌کند و یا در مقام پاسخ کسی که علیه وی اقامه دعوا نموده است. در هر دو صورت، اقرار امری مشروع و دارای آثار بسیاری است 2 که در این جا به مباحث کلّی آن اشاره می‌شود:

ارکان: ارکان اقرار، چهار چیز است:

1. صیغه: هر لفظی که خبر از حق ثابت بر ضرر خود یا نفی آن از عهده دیگری برای خود بدهد، اقرار است مانند این که شخص بگوید: « بر عهده من یا نزد من یا در ذمّه من برای من حقّی است یا بر عهده فلانی برای من حقّی نیست ». 3 در شخص ناتوان از سخن گفتن مانند لال، اشاره جایگزین لفظ می‌شود. 4 صیغه اقرار باید در مفهوم اقرار، ظهور عرفی داشته باشد و اقرار با وجود احتمال اراده غیر آن - در صورتی که این احتمال نزد عرف مخلّ ظهر کلام در اقرار باشد - صحیح نیست. 5

شرط نیست که مُقِرّ در ابتدا اقرار کند، بلکه اگر پاسخ او نیز مفید اقرار باشد، کافی است مانند آن که شخصی از دیگری بپرسد: آیا بر عهده تو برای من هزار درهم است؟ و او در پاسخ بگوید: « آری » یا « آن را پرداخت کردم ». این دو پاسخ، اقرار به اصل ثبوت حق است؛ هر چند در دومی ادّعا می‌کند که حق از ذمّه اش ساقط شده است که باید آن را اثبات کند. 6

تنجیز در اقرار شرط است. از این رو، معلّق کردن اقرار به چیزی مانند آمدن فلانی یا اراده خود یا دیگری صحیح نیست 7، امّا معلّق کردن آن به مدّتی معیّن صحیح است مانند این که بگوید: « در اول ماه، بر گردن من برای فلانی، هزار درهم است ». 8

به کار بردن استثنا در اقرار صحیح است و آن بر دو قسم است:

یک - استثنا از اثبات که بر نفی دلالت می‌کند مانند این که بگوید: « بر عهده من برای فلانی ده درهم جز یک درهم است » که اقرار به نُه درهم است.

دو - استثنا از نفی که مفید اثبات است مانند این که بگوید « نزد من برای او چیزی جز درهمی نیست » که اقرار به یک درهم است. 9 استثنا به شرطی صحیح است که بعد از آن چیزی هر چند اندک باقی بماند 10 (--» استثناء) .

اگر کسی به چیزی اقرار نماید، سپس مثل آن را بر آن عطف کند، باید هر دو را بپردازد مانند این که بگوید: « بر عهده من برای او یک درهم است و یک درهم » که

باید دو درهم پرداخت کند. 11 نیز اگر شخصی به چیزی اقرار کند، سپس با « بَل (بلکه) » یا « لکن » از آن بر گردد، پذیرفته نیست و باید پیش و پس « بل » یا « لکن » را بپردازد مانند این که بگوید: « بر عهده من برای او یک من گندم است، بلکه یک من جو است » که باید یک من گندم و یک من جو بدهد. در این فرض، اگر هر دو مطلق باشد و یکی بیش از دیگری باشد، اقرار کننده باید بیشتر را بپردازد مانند این که بگوید: « بر عهده من برای او یک من است، بلکه دو من است » که باید دو من بپردازد. 12 اگر شخص پس از اقرار چیزی بگوید که با اقرار منافات دارد، به آن توجهی نمی‌شود و اقرار نافذ است مانند این که بگوید: « بر عهده من برای ا و ده درهم است، نه، بلکه نُه درهم است » که باید ده درهم بپردازد. 13

2. مُقِرّ: در مُقِرّ (اقرار کننده) بلوغ (--» بلوغ) ، عقل، حریّت و اختیار شرط است. 14 از این رو، اقرار نابالغ، دیوانه، مست، خواب، بیهوش، برده و مجبور و مانند آن‌ها صحیح نیست. 15 اقرار به مال به وسیله کسی که به دلیل سفاهت (--» سفاهت) محجور (--» حجر) شده است، پذیرفته نیست، امّا اقرار وی به غیر مال مانند طلاق پذیرفته است. 16 اقرار مُفَلَّس (--» تفلیس) به دین (--» دین) یا عین مالی صحیح است، امّا در نفوذ آن نسبت به مال موجودِ مفلّس که متعلّق حق سایر طلبکاران است، اختلاف می‌باشد. بنا بر قول به نفوذ در اقرار به دین، مُقَرّ له با دیگر طلبکاران در مال مفلَّس شریک می‌شود، امّا در اقرار به عین، همان عین به او داده می‌شود. 17 اقرار به مال از بیمار مشرف به مرگ پذیرفته است، امّا در این که این مال از ثلث (--» ثلث) داده می‌شود یا از اصل ترکه (--» ترکه) اختلاف است. 18

3. مُقَرٌّ له: در مُقَرُّلَه (کسی که به نفع او اقرار شده است) شرط است که شایستگی و استحقاق مالک شدن را داشته باشد. از این رو، اقرار برای حیوان و مانند آن صحیح نیست. 19 نیز شرط است که مُقَرّله شایستگی مالک شدن مُقَرّبه را دارا باشد. بنا بر این، اقرار به شراب یا خوک

برای مسلمانان صحیح نیست؛ زیرا وی از نظر شرع مالک آن نمی‌شود. 20 اقرار برای جنین در رحم صحیح است و پس از زنده به دنیا آمدن، آنچه را که برای او اقرار شده است، مالک می‌شود. 21

4. مُقَرٌ بِه: مُقَرٌّ بِه (حق مورد اقرار) یا حق الله و یا حق الناس (--» حق) . در قسم دوم شرط است که از چیزهایی باشد که مُقَرّله در صورت راستگو بودن مُقِرّ، بتواند او را به دادن آن وادار نماید- خواه دین باشد یا عین خارجی و خواه حق باشد مانند حق خیار و شفعه - و گرنه، اقرار مؤثّر نیست مانند اقرار به قیمت شراب یا خوک برای مسلمان 22 که در این صورت، مقَرّله نمی‌تواند مقِرّ را به پرداخت مُقَرّبه وادار نماید.

اگر مُقَرّبه حق الناس باشد، یک بار اقرار کافی است، امّا در مواردی که مقرّبه حق الله است جز در ارتداد (--» ارتداد) و محاربه 23 (--» محاربه) و نیز تعزیرات 24 (--» تعزیر) که در کافی بودن یک بار یا لزوم دو بار اقرار اختلاف است، در سایر حدود مانند زنا 25 (--» زنا) ، لواط 26 (--» لواط) و سرقت 27 (--» دزدی) تعدّد اقرار در ثبوت مُقَرّبه شرط است.

اقرار به چیز مبهم مانند این که بگوید: « بر عهده من مالی برای او است » صحیح است، امّا حاکم، مُقِرّ را به تفسیر آن وادار می‌کند و در صورت خودداری، به قول مشهور، زندانی می‌شود 28؛ همچنین نسب (--» نسب) با اقرار ثابت می‌شود که به آن استلحاق گفته می‌شود 29 (--» استلحاق) . اقرار شخص عاقل بالغ به بردگی خود در صورتی که به حرّیت مشهور و نسب او معلوم نباشد، پذیرفته است 30. اگر مرد و زنی به همسری یکدیگر اقرار نمایند، به زوجیّت آن دو حکم می‌شود و از هم ارث می‌برند. 31 اقرار به رضاع (--» رضاع) نیز پذیرفته است مانند این که بگوید « این زن خواهر رضاعی من است » که در صورت امکان وقوع آن، ازدواج مُقِرّ با او حرام است. 32

1 - جواهر الکلام 35 2 و مهذّب الاحکام 21 231.

2 - جواهر الکلام 35 3.

3 - 5 - 8.

4 - 41 283.

5 - مهذّب الاحکام 21 233.

6 - جواهر الکلام 35 79 - 80.

7 - 8.

8 - 25.

9 - 85 - 88.

10 - 87.

11 - 14.

12 - 21 - 22.

13 - 142 و مهذّب الاحکام 21 244

14 - جواهر الکلام 35 103.

15 - 103 - 107.

16 - 105 - 107.

17 - 25 287 - 289 و 35 116.

18 - 35 116 - 117.

19 - 120.

20 - مهذّب الاحکام 21 235.

21 - جواهر الکلام 35 122 - 124.

22 - منهاج الصالحین (خویی) 2 196.

23 - جواهر الکلام 41 571 و مهذّب الاحکام 28 123 و 142.

24 - جواهر الکلام 41 447 و فقه الصادق 25 547 - 548.

25 - جواهر الکلام 41 279.

26 - 376.

27 - 521.

28 - 35 32 - 33.

29 - 153.

30 - 24 149.

31 - 29 152.

32 - 33.
=== منابع ===
#فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_1.htm#618 618]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''اقرار ( فقه )'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::اعتراف]]
=== اعم ===
:[[اعم::ایقاعات ( فقه )]]، [[اعم::مستند حکم قاضی]]
=== اخص ===
:[[اخص::اقرار برای بیگانه]]، [[اخص::اقرار به ائمه (ع)]]، [[اخص::اقرار به قبله]]، [[اخص::اقرار پنهانی]]، [[اخص::اقرار حیض دختر بچه]]، [[اخص::اقرار خنثی]]، [[اخص::اقرار متبایعان]]
:'''به لحاظ اثبات ونفی:'''
:[[اخص::اقرار به اثبات]]، [[اخص::اقرار به نفی]]
:'''به لحاظ احصان:'''
:[[اخص::اقرار غیر محصن]]، [[اخص::اقرار محصن]]
:'''به لحاظ اختیار:'''
:[[اخص::اقرار اجباری]]، [[اخص::اقرار اضطراری]]، [[اخص::اقرار اکراهی]]، [[اخص::اقرار با شکنجه ( فقه )]]
:'''به لحاظ اطلاق و تقیید:'''
:[[اخص::اقرار مطلق]]، [[اخص::اقرار معلق]]
:'''به لحاظ اعتقاد:'''
:[[اخص::اقرار به حقانیت بهشت]]، [[اخص::اقرار به شهادتین]]، [[اخص::اقرار به کتاب]]، [[اخص::اقرار به نبوت پیامبر ( ص )]]
:'''به لحاظ التقاط:'''
:[[اخص::اقرار لقیط]]، [[اخص::اقرار ملتقط]]
:'''به لحاظ اهلیت تملک مقر له:'''
:[[اخص::اقرار برای جنین]]، [[اخص::اقرار برای حیوان]]، [[اخص::اقرار برای دیوار]]، [[اخص::اقرار برای راه]]، [[اخص::اقرار برای عبد]]، [[اخص::اقرار برای قبر]]، [[اخص::اقرار برای کاروان‌سرا]]، [[اخص::اقرار برای مدرسه]]، [[اخص::اقرار برای مسجد]]، [[اخص::اقرار برای مشاهد مشرّفه]]، [[اخص::اقرار برای میت]]
:'''به لحاظ ایقاع:'''
:[[اخص::اقرار به اقرار]]، [[اخص::اقرار به التزام]]، [[اخص::اقرار به رجوع]]
:'''به لحاظ ترتب بردعوی:'''
:[[اخص::اقرار ابتدایی]]، [[اخص::اقرار مترتب بر دعوی]]
:'''به لحاظ تعقیب اقراربه منافی:'''
:[[اخص::اقرار با استثنا]]، [[اخص::اقرار با اضراب]]، [[اخص::اقرار با بدل]]
:'''به لحاظ حالات مقر:'''
:[[اخص::اقرار حرّ]]، [[اخص::اقرار غیر قاصد ( فقه )]]، [[اخص::اقرار فاسق]]، [[اخص::اقرار لال]]، [[اخص::اقرار محجور علیه]]
:'''به لحاظ دین:'''
:[[اخص::اقرار کافر]]، [[اخص::اقرار مسلمان]]
:'''به لحاظ زبان:'''
:[[اخص::اقرار عجمی به عربی]]، [[اخص::اقرارعربی به عجمی]]
:'''به لحاظ صراحت وابهام:'''
:[[اخص::اقرار صریح ( فقه )]]، [[اخص::اقرار ضمنی ( فقه )]]، [[اخص::اقرار مجهول]]، [[اخص::اقرار مستفاد از جواب]]
:'''به لحاظ ظرف:'''
:[[اخص::اقرار به ظرف]]، [[اخص::اقرار به مظروف]]
:'''به لحاظ عقوبت:'''
:[[اخص::اقرار به تعزیرات]]، [[اخص::اقرار به حدود]]
:'''به لحاظ عقود:'''
:[[اخص::اقرار به ضمان]]، [[اخص::اقرار به کفالت]]، [[اخص::اقرار به هبه]]، [[اخص::اقرار به ودیعه]]، [[اخص::اقرار به وصیت]]
:'''به لحاظ غصب:'''
:[[اخص::اقرار به غصب]]، [[اخص::اقرار به غصبیت ثمن]]، [[اخص::اقرار به غصبیت مبیع]]
:'''به لحاظ متعاقدان:'''
:[[اخص::اقرار موکل]]، [[اخص::اقرار واهب]]
:'''به لحاظ مجلس قضاوت:'''
:[[اخص::اقرار خارج دادگاه]]، [[اخص::اقرار در دادگاه ( فقه )]]
:'''به لحاظ مرتبه اقرار:'''
:[[اخص::اقرار اقل از چهار مرتبه]]، [[اخص::اقرار اول]]، [[اخص::اقرار چهارم]]، [[اخص::اقرار دوم]]، [[اخص::اقرار سوم]]
:'''به لحاظ مقر:'''
:[[اخص::اقرار زن]]، [[اخص::اقرار مدعی علیه]]، [[اخص::اقرار مدیون]]
:'''به لحاظ مقربه:'''
:[[اخص::اقرار بر ملکیت سارق]]، [[اخص::اقرار به اعسار]]، [[اخص::اقرار به بلوغ]]، [[اخص::اقرار به تصریه]]، [[اخص::اقرار به جنایت]]، [[اخص::اقرار به حق]]، [[اخص::اقرار به رقیت]]، [[اخص::اقرار به سفاهت]]، [[اخص::اقرار به عیوب نکاح]]، [[اخص::اقرار به گناه]]، [[اخص::اقرار به مال]]، [[اخص::اقرار به نسب]]
:'''به لحاظ نوع:'''
:[[اخص::اقرار اشاره‌ای]]، [[اخص::اقرار فعلی]]، [[اخص::اقرار کتبی ( فقه )]]، [[اخص::اقرار لفظی]]
:'''به لحاظ نیابت مقر:'''
:[[اخص::اقرار مولی]]، [[اخص::اقرار وارث]]، [[اخص::اقرار وصی]]، [[اخص::اقرار وکیل]]، [[اخص::اقرار ولی]]
:'''به لحاظ وسایل صوتی:'''
:[[اخص::اقرار از بلندگو]]، [[اخص::اقرار از ضبط صوت]]، [[اخص::اقرار تلفنی]]، [[اخص::اقرار در رادیو]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::احکام اقرار]]، [[وابسته::ارکان اقرار]]، [[وابسته::استثنا در اقرار]]، [[وابسته::اشهاد بر اقرار]]، [[وابسته::اضراب در اقرار]]، [[وابسته::انکار ( نفی )]]، [[وابسته::بینه اقرار]]، [[وابسته::تأویل ( فقه )]]، [[وابسته::تعلیق اقرار]]، [[وابسته::تنجیز اقرار]]، [[وابسته::دعوی بعد از اقرار]]، [[وابسته::دعوی در اقرار]]، [[وابسته::رجم به اقرار]]، [[وابسته::شرایط اقرار ( فقه )]]، [[وابسته::شفعه در اقرار]]، [[وابسته::شهادت به اقرار]]، [[وابسته::صلح با اقرار]]، [[وابسته::صیغه اقرار]]، [[وابسته::عفو شریک قصاص]]، [[وابسته::قاعده اقرار عقلا]]، [[وابسته::قاعده من ملک]]، [[وابسته::قضاوت به اقرار]]، [[وابسته::لزوم اقرار]]، [[وابسته::مشروعیت اقرار]]، [[وابسته::نفوذ اقرار]]، [[وابسته::وکالت در اقرار]]
{{نمایه}}
== منابع ==[http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook//_www.leader.ir_tree.htm#index.php?catid=50 index.php?catid=50]
*[[منبع::الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/57/57_3.htm#121 121]
*[[منبع::الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 6]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/69/69_6.htm#377 377]
*[[منبع::الفقه جلد 73]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6319/6319_73.htm#253 253]
*[[منبع::الفقه جلد 86]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6319/6319_86.htm#337 337]
*[[منبع::القواعد الفقهیة جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6287/6287_1.htm#68 68]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6287/6287_1.htm#210 210]
*[[منبع::القواعد الفقهیة جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/335/335_3.htm#57 57]
*[[منبع::الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 6]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1405/1405_6.htm#46 46]
*[[منبع::الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/206/206_4.htm#142 142]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/206/206_4.htm#344 344]
*[[منبع::تبصرة المتعلمین]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6304/index.htm#158 158]
*[[منبع::تحریرالمجله جلد 2-4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6293/6293_2-4.htm#47 47]
*[[منبع::تحریرالوسیله جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/226/226_2.htm#49 49]
*[[منبع::ترمینولوژی حقوق]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6305/index.htm#23 23]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6305/index.htm#71 71]
*[[منبع::جامع المدارک فی شرح المختصرالنافع جلد 5]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/162/162_5.htm#34 34]
*[[منبع::جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 35]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/105/105_35.htm#2 2]
*[[منبع::ریاض المسائل جلد 8]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6338/6338_8.htm#7 7]
*[[منبع::سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 12]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_12.htm#132 132]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_12.htm#182 182]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_12.htm#214 214]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_12.htm#341 341]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_12.htm#381 381]
*[[منبع::سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 34-1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_34-1.htm#177 177]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_34-1.htm#227 227]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6313/6313_34-1.htm#239 239]
*[[منبع::شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6300/6300_3.htm#143 143]
*[[منبع::فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6999/6999_1.htm#618 618]
*[[منبع::فرهنگ معارف اسلامی جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6294/6294_1.htm#262 262]
*[[منبع::فقه الامام جعفرالصادق جلد 5]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6322/6322_5.htm#119 119]
*[[منبع::فقه الامام جعفرالصادق جلد 6]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6322/6322_6.htm#64 64]
*[[منبع::مئة قاعدة فقهیة]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/338/index.htm#60 60]
*[[منبع::مبسوط در ترمینولوژی حقوق جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6333/6333_1.htm#473 473]
*[[منبع::مجله فقه اهل البیت جلد 14]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6434/6434_14.htm#127 127]
*[[منبع::مجله فقه اهل بیت جلد 8]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6435/6435_8.htm#15 15]
*[[منبع::مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 11]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/70/70_11.htm#7 7]
*[[منبع::مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 18]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6314/6314_18.htm#357 357]
*[[منبع::مهذب الاحکام جلد 21]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/6297/6297_21.htm#231 231]
[[رده:اقرار ( فقه )]]
[[کد::24932| ]]