نمایش مبدأ برای اسباب حکم عقل عملی

== توضیح مفهومی ==

'''اسباب حکم عقل عملی''' : عوامل حکم عقل عملی به حُسن یا قبح یک شیء

اسباب حکم عقل عملی، اسبابی است که موجب حکم کردن عقل عملی به بایسته بودن (حسن) و یا نبایسته بودن (قبح) فعلی می‌گردد.

این اسباب به حکم استقرا و تتبع - و نه حصر عقلی - به پنج قسم تقسیم می‌شود:

1. ادراک مصداق کمال یا نقص بودن چیزی توسط عقل نظری، موجب حکم عقل عملی به حسن یا قبح آن می‌گردد؛

2. ادراک ملائمت - لذت بخش بودن - یا ناملائمت - مولم یا درد آور بودن - چیزی برای نفس انسان توسط عقل نظری، موجب حکم عقل عملی است به این که انجام آنچه ملایم نفس است، پسندیده و انجام آنچه منافی و ناملایم نفس است، ناپسند می‌باشد؛

3. از اسباب حکم عقل عملی به حسن و قبح، وجود یک سلسله خلقیات انسانی است که در سرشت انسان‌ها وجود دارد و موجب مدح ـ ستایش ـ اخلاق و صفات فاضله و ذم ـ نکوهش ـ رذایل اخلاقی می‌گردد؛ برای مثال، شجاعت و کرم باعث مدح، و بخل وجبن، باعث ذم فاعل آن در نزد همگان است؛

4. انفعالات نفسانی، مانند رقت، شفقت، حمیت و غیرت که در وجود هر انسانی یافت می‌شود از اسباب حکم به حسن و قبح است؛

5. عرف و عادت مرسوم در جامعه نیز از این اسباب است؛ برای مثال، برخاستن به احترام شخص تازه وارد و یا پذیرایی از مهمان، موجب حکم عقل به تحسین این کار می‌گردد.
=== منابع ===
#اصول الفقه جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1159/1159_1.htm#216 (216-219)]
#[http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/12733 فرهنگ نامه اصول فقه]
== اصطلاح‌نامه ==
=== وابسته ===
:[[وابسته::احکام عقل عملی]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::اصول الفقه جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1159/1159_1.htm#216 (216-219)]
[[رده:اسباب حکم عقل عملی]]
[[کد::17769| ]]