نمایش مبدأ برای مجاز عقلی ( علوم قرآنی )

== توضیح مفهومی ==

'''مجاز عقلی ( علوم قرآنی )''' : اسناد فعل به فاعل غیر حقیقی، به شرط وجود علاقه

«مجاز اسنادی»، «مجاز حکمی» و «مجاز مرکب» نام‌های دیگر مجاز عقلی هستند، و آن اسناد فعل به فاعل غیر حقیقی است که با وجود علاقه‌ای تحقق می‌یابد. به عبارت دیگر، خروج لفظ از مجرای اصلی آن از نظر رابطه یا نسبتی که میان کلمات یافت می‌شود، مجاز عقلی است.

مجاز عقلی به طور کلی مربوط به ترکیب و ساختار جمله بوده و از محدوده واژه و کلمه بیرون است؛ لذا عبدالقاهر جرجانی آن را مجاز حکمی می‌نامد؛ زیرا یا در ظاهر یا در تقدیر، به حکم تعلق دارد.

زمخشری آن را اسناد مجازی نامیده است؛ زیرا اسناد منسوب به مجاز است.

مثال‌های مجاز عقلی:

1. «'''وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا'''» (انفال// 2) . در این‌جا فعل فزونی ایمان به آیات نسبت داده شده است؛ در حالی که می‌دانیم خداوند سبب تأثیر آیات در افزایش ایمان شده است.

2. «'''یُذَبِّحُ أَبْنَاءهُمْ'''» (قصص// 4) که «ذبح» به فرعون نسبت داده شده است؛ به این مناسبت که فرمان دهنده او است؛ حال آن که کشتن، کار اطرافیان فرعون بود.
=== منابع ===
#الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_3.htm#120 120]
#البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#256 256]
#قرآن ثقل اکبر : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5376/index.htm#305  305 ]
#مباحث فی علوم القرآن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5399/index.htm#328 328]
#اسالیب البیان فی القرآن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5444/index.htm#419 419]
#دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5467/5467_2.htm#1972 1972]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''مجاز عقلی ( علوم قرآنی )'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::مجاز اسنادی]]، [[بج::مجاز حکمی]]، [[بج::مجاز مرکب ( علوم قرآنی )]]
=== اعم ===
:[[اعم::حقیقت و مجاز ( علوم قرآنی )]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::مجاز لغوی ( علوم قرآنی )]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::اسالیب البیان فی القرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5444/index.htm#419 419]
*[[منبع::الاتقان فی علوم القرآن جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_3.htm#120 120]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_3.htm#121 121]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#256 256]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5282/5282_2.htm#256 256]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5282/5282_2.htm#273 273]
*[[منبع::تسدید الاصول جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/887/887_1.htm#104 104]
*[[منبع::دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5467/5467_2.htm#1972 1972]
*[[منبع::قرآن ثقل اکبر]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5376/index.htm#305 305]
*[[منبع::مباحث فی علوم القرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5399/index.htm#328 328]
[[رده:مجاز عقلی ( علوم قرآنی )]]
[[کد::132784| ]]