نمایش مبدأ برای تفسیر قرآن به قرآن

{{درختواره}}
== توضیح مفهومی ==

'''تفسیر قرآن به قرآن''' : کشف معنای یک آیه به کمک آیات مشابه

روش تفسیری قرآن با قرآن از جمله روش‌هایی است که در متون علوم قرآنی از آن فراوان یاد شده است.

در این شیوه، معانی آیات قرآن به کمک آیات مشابه که موضوع و محتوای آن‌ها یکسان یا حداقل نزدیک به هم است استخراج می‌شود.

اساس این روش تفسیری، این اعتقاد است که قرآن مبیّن خویش است (القرآن یفَسِّر بعضُه بعضاً) ، و اگر ابهام و اجمالی در برخی آیات قرآن دیده می‌شود، معلول عدم توجه و تدبر در دیگر آیات قرآنی است و با مراجعه به آیات دیگر برطرف می‌شود.

روش تفسیری قرآن به قرآن قدمت دارد و از همان دوره‌های نخست در متون روایی و تفسیری نمونه‌هایی از آن را می‌توان یافت؛ ولی در قرن چهاردهم هجری این روش به صورتی نوین و با ضوابط و تفصیل بیشتری مورد توجه قرآن‌پژوهان قرار گرفته است؛ تا آن‌جا که برخی از مفسران بزرگ مانند علامه طباطبایی معتقدند تفسیر بایسته و صحیح تنها همین شیوه تفسیری است.

با این همه، تفسیر قرآن به قرآن محدودیت‌هایی دارد که در دو زمینه اصلی قابل طرح است:

1. محدودیت‌های ناشی از کاربرد این روش در آیات. این روش در صورتی موفق خواهد بود که میان آیات نگاه متقابل و تفسیرگرایانه ملاحظه شده باشد، که این نگاه دست‌کم در برخی آیات، روشن نیست.

2. محدودیت‌های مربوط به توان علمی مفسر در احاطه بر جوانب آیات و درک تمام پیوندهای ممکن میان آیات.

با توجه به این محدودیت‌ها، روش تفسیری قرآن به قرآن را نمی‌توان روشی اطمینان‌آور دانست.

غیبت طولانی این تفسیر، پس از عصر ائمه (ع) تا سده اخیر نیز خبر از نوعی دشواری و ابهام برخی زوایای آن دارد.

از دیگر موضوعات مهم در باره تفسیر قرآن با قرآن ارزش عقل و سنت در این شیوه تفسیری است.

در باره نقش عقل در تفسیر قرآن به قرآن باید گفت به شهادت تاریخ ائمه (ع) که اسوه تفسیرند، در لابه‌لای مباحث قرآنی خود از استدلال‌های عقلی استفاده کرده‌اند، و میان تابعین نیز کسانی چون مجاهد و زید بن مسلم به نوعی عقلگرایی گرایش داشته‌اند.

اما در زمینه استفاده از نقل در تفسیر قرآن به قرآن دو نظریه کاملاً متفاوت وجود دارد:

1. نفی هرگونه احتیاج به سنت؛ 2. توانایی روایات صحیح در کمک به تبیین پاره‌ای از آیات مثل آیات‌الاحکام و قصص؛ با اذعان به این‌که قرآن خود مبین خویش است.

نیز  ر.ک:[[تفاسیر قرآن با قرآن]].
=== منابع ===
#البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#175 175]
#روش علامه طباطبایی درتفسیر المیزان : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5343/index.htm#174 174]
#التفسیر و المفسرون جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5316/5316_1.htm#40 (40-43)]
#قرآن در اسلام : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5377/index.htm#85 (85-102)]
#مبانی و روشهای تفسیر قرآن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5480/index.htm#288 288]
#قرآن پژوهی (هفتادبحث وتحقیق قرآنی) : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5375/index.htm#323 323]
#مباحث فی علوم القرآن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5399/index.htm#299 (299-312)]
#مجله پژوهشهای قرآنی جلد 11 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_11.htm#28 (28-39)]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''تفسیر قرآن به قرآن'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::تفسیر قرآن با قرآن]]، [[بج::فهم قرآن به قرآن]]
=== اعم ===
:[[اعم::تفسیر قرآن ( علوم قرآنی )]]، [[اعم::تفسیر مأثور]]
=== اخص ===
:[[اخص::تفسیر متشابه به محکم]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::ضرب قرآن به قرآن]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::آشنایی با قرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1228/index.htm#21 21]
*[[منبع::الایمان و الکفر فی الکتاب و السنة]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5550/index.htm#210 210]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#175 175]
*[[منبع::التفسیر و المفسرون جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5316/5316_1.htm#40 (40-43)]
*[[منبع::القرآن فی الاسلام]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/2902/index.htm#87 87]
*[[منبع::روش علامه طباطبایی درتفسیر المیزان]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5343/index.htm#174 174]
*[[منبع::علوم القرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/818/index.htm#277 277]
*[[منبع::قرآن در اسلام]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5377/index.htm#85 (85-102)]
*[[منبع::قرآن پژوهی (هفتادبحث وتحقیق قرآنی)]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5375/index.htm#323 323]
*[[منبع::قوانین الاصول]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5293/index.htm#97 97]
*[[منبع::مباحث فی علوم القرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5399/index.htm#299 (299-312)]
*[[منبع::مبانی و روشهای تفسیر قرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5480/index.htm#288 288]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 11]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_11.htm#28 28]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_11.htm#29 29]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_11.htm#30 30]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_11.htm#31 31]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_11.htm#32 32]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_11.htm#38 38]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 13]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_13.htm#319 319]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_2.htm#158 158]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#138 138]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#153 153]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#249 249]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 5]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_5.htm#54 54]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_5.htm#55 55]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_5.htm#57 57]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_5.htm#67 67]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_5.htm#77 77]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 7]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_7.htm#23 23]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_7.htm#24 24]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_7.htm#151 151]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 9]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_9.htm#104 104]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_9.htm#107 107]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_9.htm#113 113]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_9.htm#190 190]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_9.htm#229 229]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_9.htm#230 230]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_9.htm#285 285]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_9.htm#286 286]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_9.htm#296 296]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_9.htm#307 307]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_9.htm#308 308]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_9.htm#403 403]
*[[منبع::مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1245/1245_2.htm#14 14]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1245/1245_2.htm#25 25]
[[رده:تفسیر قرآن به قرآن]]
[[کد::44007| ]]