نمایش مبدأ برای آیات الاحکام (علوم قرآنی )

{{درختواره}}
== توضیح مفهومی ==

'''آیات الاحکام ( علوم قرآنی )''' : آیات دربردارنده حکم فقهی

قرآن کریم که در اصطلاح فقه و اصول به آن 'کتاب' گویند، یکی از منابع فقه و اجتهاد می‌باشد. به آیاتی از قرآن که در آن‌ها، حکم فقهی تشریع و بیان شده باشد 'آیات‌الاحکام' می‌گویند. قرطبی معتقد است که یکی از وجوه اعجاز قرآن، علم حلال و حرام آن است.

معروف است که آیات‌الاحکام از پانصد آیه بیشتر نیست؛ ولی به اعتقاد برخی از دانشمندان، هیچ حکم شرعی وجود ندارد، مگر این که اصل آن در قرآن هست و سنت گرامی پیامبر (ص) آن را تبیین و تشریح کرده است.

دانشمندان اسلامی در زمینه فقه قرآن یا احکام‌القرآن، تألیفات فراوانی داشته‌اند که قدیم‌ترین آن‌ها، ~آیات‌الاحکام~ محمد بن سائب کلبی، و از معروف‌ترین آن‌ها ~فقه‌القرآن~ قطب راوندی، ~کنزالعرفان فی فقه‌القرآن~ فاضل مقداد سیوری، ~زبدة‌البیان~ مقدس اردبیلی، ~احکام القرآن~ ابن حزم اندلسی، ~احکام القرآن~ ابویعلی کبیر، ~احکام القرآن~ کیاهرّاسی و ~احکام القرآن~ ابن العربی اشبیلی است.

در زمینه کتاب‌شناسی احکام قرآن، در ~دانش‌نامه قرآن و قرآن‌پژوهان~ از صفحه 1795 تا 1801 تعداد 108 کتاب معرفی شده است.

اینک نمونه‌هایی از آیات‌الاحکام را برمی‌شماریم:

1. آیه وضو و تیمم: «'''یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِذَا قُمْتُمْ إِلَی الصَّلاةِ فاغْسِلُواْ وُجُوهَکُمْ وَأَیْدِیَکُمْ إِلَی الْمَرَافِقِ وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِکُمْ وَأَرْجُلَکُمْ إِلَی الْکَعْبَینِ…'''»؛ 'ای کسانی که ایمان آورده‏اید چون به (عزم) نماز برخیزید صورت و دستهایتان را تا آرنج بشویید و سر و پاهای خودتان را تا برآمدگی پیشین (هر دو پا) مسح کنید'. (مائده// 6) .

2. آیه حد سرقت: «'''وَالسَّارِقُ وَالسَّارِقَةُ فَاقْطَعُواْ أَیْدِیَهُمَا جَزَاء بِمَا کَسَبَا نَکَالاً مِّنَ اللّهِ وَاللّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ'''»؛ 'و مرد و زن دزد را به سزای آنچه کرده‏اند دستشان را به عنوان کیفری از جانب خدا ببرید و خداوند توانا و حکیم است'. (مائده// 38) .

افزون بر این، به آیات انفال (انفال: 1) ، حجاب (نور: 31) ، حد زنا (نور: 2) ، قذف (نور: 4) ، خمس و غنیمت (انفال: 41) ، دَین (بقره: 282) ، ربا (بقره: 278) ، صوم (بقره: 183) ، زکات (توبه: 60) ، سجده (مریم: 58) ، طلاق (بقره: 229) ، ظهار (مجادله: 2) ، عِدّه وفات (بقره: 234) ، لعان (نور: 6) و وصیت (بقره: 180؛ مائده: 106) نیز می‌توان اشاره کرد.
=== منابع ===
#البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#3 3]
#الجامع لاحکام القرآن جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/836/836_1.htm#75 75]
#دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5467/5467_1.htm#59 (59-60)]
#دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5467/5467_2.htm#1795 (1795-1801)]
#معجزه بزرگ ، پژوهشی در علوم قرآن : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5408/index.htm#516 (516-524)]
== اصطلاح‌نامه ==
=== مترادفات ===
از واژه «'''آیات الاحکام ( علوم قرآنی )'''» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
:[[بج::آیات تشریع]]، [[بج::آیات فقهی]]، [[بج::آیه فقهی]]
=== اعم ===
:[[اعم::آیات]]
=== اخص ===
:[[اخص::آیات خمر]]، [[اخص::آیات زکات]]، [[اخص::آیه استعاذه]]، [[اخص::آیه استیذان]]، [[اخص::آیه تمتع ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::آیه جزیه ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::آیه جلباب]]، [[اخص::آیه حج ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::آیه حجاب ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::آیه حصر ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::آیه خُمس]]، [[اخص::آیه دیه]]، [[اخص::آیه دَین ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::آیه ربا ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::آیه زکات ( 103 توبه )]]، [[اخص::آیه سجده ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::آیه سرقت ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::آیه شهادت]]، [[اخص::آیه صدقات ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::آیه صوم]]، [[اخص::آیه طلاق]]، [[اخص::آیه ظهار]]، [[اخص::آیه عِدّه طلاق]]، [[اخص::آیه عِدّه وفات]]، [[اخص::آیه فدیه]]، [[اخص::آیه قتال ( علوم قرآنی )]]، [[اخص::آیه کلاله شتایی]]، [[اخص::آیه کلاله صیفی]]، [[اخص::آیه کنز]]، [[اخص::آیه لحوم]]، [[اخص::آیه مواریث]]، [[اخص::آیه وضو و تیمم]]
=== وابسته ===
:[[وابسته::احکام معاملی قرآن]]، [[وابسته::اَحکام قرآن]]، [[وابسته::تعداد آیات الاحکام]]، [[وابسته::روایات تاسیسی]]، [[وابسته::روایات تاکیدی]]، [[وابسته::روایات تفسیری]]
{{نمایه}}
== منابع ==
*[[منبع::اعجاز القرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/829/index.htm#200 200]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/829/index.htm#208 208]
*[[منبع::الاتقان فی علوم القرآن جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_4.htm#40 40]
*[[منبع::البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#3 3]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#4 4]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#6 6]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#18 18]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#19 19]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1234/1234_2.htm#21 21]
*[[منبع::الجامع لاحکام القرآن جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/836/836_1.htm#75 75]
*[[منبع::المحصول فی علم اصول الفقه جلد 6]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/896/896_6.htm#23 23]
*[[منبع::دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5467/5467_1.htm#59 (59-60)]
*[[منبع::دانش نامه قرآن و قرآن پژوهی جلد 2]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5467/5467_2.htm#1795 (1795-1801)]
*[[منبع::قرآن پژوهی (هفتادبحث وتحقیق قرآنی)]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5375/index.htm#38 38]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5375/index.htm#56 (56-57)]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5375/index.htm#735 735]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 3]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#36 36]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#41 41]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#42 42]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#51 51]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#106 106]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#107 107]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#109 109]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#110 110]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#119 119]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#131 131]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#134 134]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#147 147]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#149 149]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_3.htm#156 156]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 4]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#12 12]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#19 19]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#54 54]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#55 55]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#81 81]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#123 123]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#125 125]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#155 155]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#160 160]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#174 174]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_4.htm#191 191]
*[[منبع::مجله پژوهشهای قرآنی جلد 7]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_7.htm#13 13]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_7.htm#287 287]، [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5529/5529_7.htm#311 311]
*[[منبع::معجزه بزرگ ، پژوهشی در علوم قرآن]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/5408/index.htm#516 (516-524)]
[[رده:آیات الاحکام ( علوم قرآنی )]]
[[کد::2269| ]]