نظریه ترکب مشتق
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
نظریه ترکب مشتق : قول به مرکب بودن معنای مشتقّات
این نظریه که مقابل نظریه بساطت مشتق می‌باشد، مورد قبول بسیاری از علمای اصول و فلاسفه و اهل منطق قرار گرفته است. بر اساس این دیدگاه، معنای مشتق از دو یا چند جزء ترکیب شده است؛ برای مثال، ' ضاحک ' یعنی ' شیء اَو ذات له الضحک ' که مرکب از دو جزء است: 1. شیء یا ذات؛ 2. مبدأ اشتقاق (ضحک) ، و به نظر برخی دیگر، جزء سومی نیز دارد و آن ' تلبس ذات به مبدأ ' یا نسبت و ارتباط بین ذات و مبدأ است که با کلمه (له) نمایش داده می‌شود.
طرفداران نظریه ترکب، ادله معتقدان به نظریه بساطت مشتق را ناتمام دانسته و به آنها پاسخ داده و معتقدند کسی نمی‌تواند این واقعیت را انکار کند که معنای مشتق نیازمند وجود ذات، مبدأ و تلبس ذات به مبدأ است، و این همان چیزی است که معنای مشتق به ذهن تبادر می‌کند.
نکته:
کسانی که مشتق را مرکب می‌دانند سه گروه هستند:
1. مشهور قدمای اصولی معتقدند مشتق از سه جزء ترکیب یافته است: ذات؛ مبدأ؛ نسبت بین ذات و مبدأ. [۱]
2. برخی دیگر آن را از دو جزء مرکب می‌دانند، که آنها خود به دو گروه تقسیم می‌شوند:
أ. کسانی که آن را از مبدأ و نسبت مرکب می‌دانند.
ب. کسانی که آن را از ذات و مبدأ مرکب می‌دانند. [۲]
نیز ر.ک:نظریه بساطت مشتق.
پانوشت
منابع
- کفایة الاصول : صفحه 74
- فوائد الاصول جلد 2,1 : صفحه 103
- ایضاح الکفایة جلد 1 : صفحه 319
- اصول فقه جلد 1 : صفحه 63
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 264
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه نظریه ترکب مشتق به زیرصفحه نظریه ترکب مشتق/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اصول فقه جلد 1 : صفحه 63
- المحصول فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 255، 268
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 188
- ایضاح الکفایة جلد 1 : صفحه 319
- سیری کامل در اصول فقه جلد 3 : صفحه 62
- فوائد الاصول جلد 1 : صفحه 103
- فوائد الاصول جلد 1,2 : صفحه 103
- فوائد الاصول جلد 2,1 : صفحه 103
- کفایة الاصول : صفحه 74
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 264
- منتقی الاصول جلد 1 : صفحه 347، 354
- نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 140، 143