عملکردها

قلب القلب

از دانشنامه علوم اسلامی

توضیح مفهومی

قلب القلب : ابطال ' قلب ' ـ مبطل علت در قیاس فقهی ـ از طریق اقامه ' قلب ' دیگر

قلب القلب، به معنای قلبی است که از سوی مستدل متوجه قلب معترض می‌گردد.

توضیح:

گاهی مستدل از راه قیاس، مطلبی را اثبات می‌نماید، اما معترض در مقام اشکال به مستدل، از طریق قلب، حکمی مخالف حکم مستدل را اثبات نموده و او را محکوم می‌نماید، حال اگر مستدل نیز در مقام جواب به معترض، از طریق قلب، اعتراض او را پاسخ دهد ـ که لازمه قلب معترض، با حکم مستدل منافات ندارد ـ به این عمل ' قلب القلب ' می‌گویند، زیرا در حقیقت، اصل قیاس را از قلب محفوظ می‌دارد.

نکته:

در حقیقت، قلب همان معارضه است، با دو تفاوت:

1. در قلب، زیادت در علت جایز نیست، به خلاف معارضات دیگر؛

2. در قلب، منع وجود علت در فرع و اصل جایز نیست [۱] .

نیز ر.ک:معارضه ( اصول فقه ).

پانوشت

  1. المحصول فی علم اصول الفقه جلد 5 : صفحه (265-266)

منابع

  1. احکام الفصول فی احکام الاصول : صفحه 597
  2. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اعم

قلب ( اصول فقه )

وابسته

قلب تسویه

منابع

  • احکام الفصول فی احکام الاصول : صفحه 597
  • المحصول فی علم اصول الفقه جلد 5 : صفحه (265-266)