عناصر امثال قرآن
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
عناصر امثال قرآن : فنون بلاغی به‌کار رفته در مَثَل‌های قرآنی
مَثَل‌های قرآنی با معنای مصطلح و رایج 'مَثَل' تفاوت دارد. مَثَل عبارت است از کلامی که در واقعه‌ای، به مناسبت با آن واقعه، گفته شده سپس در طول زمان در وقایع مشابه نیز بکار گرفته می‌شود. به این ترتیب، قوام مَثَل، رواج آن بر سر زبان‌ها و انتشار آن میان اقوام است، در حالی که خداوند بخشی از مطالب قرآنی را همان زمان نزول و قبل از انتشار میان مردم، مَثَل نامیده است.
در حقیقت آنچه در قرآن مَثَل نامیده شده از سنخ تمثیل قیاسی است که علمای بلاغت در علم بیان به آن پرداخته‌اند، و قوام آن به تشبیه و استعاره و کنایة و مجاز است، و صاحب ~تلخیص المفتاح~ آن را 'مجاز مرکب' نامیده و چنین تعریف کرده است: 'إنّه اللفظ المرکب المستعمل فیما شُبّه بمعناه الاَصلی تشبیه التمثیل للمبالغة فی التشبیه'. پس هر مَثَلی که در قرآن آمده از قبیل تمثیل است نه مَثَل مصطلح.
با توجه به آنچه گفته شد، عناصر اَمثال قرآن عبارتند از: تشبیه، استعاره، مجاز، کنایه.
امثال قرآن از نظر بحث بلاغی، شامل همه علم بیان می‌شود؛ زیرا امثال قرآن گاهی به تشبیه (با همه اصناف و انواع گوناگون آن) می‌ماند و گاهی مانند استعاره به‌کار گرفته می‌شود، و گاهی مجازگویی است.
نیز ر.ک:اَمثال قرآن.
منابع
اصطلاح‌نامه
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه عناصر امثال قرآن به زیرصفحه عناصر امثال قرآن/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.