عدم تشکیل مصاحف
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
عدم تشکیل مصاحف : عدم اعراب گذاری مصاحف اولیه
یکی از عوامل اختلاف قرائت‌ها، عدم اعراب گذاری و نبودن شکل و علائم روی حروف بوده است که از آن «به عدم تشکیل مصاحف» تعبیر می‌کنند.
کلمات از نشانه‌های وزن و إعراب بی‌بهره بود و اگر کلمه‌ای به صورت‌های گوناگون قابل خواندن بود، خواننده نمی‌دانست باید کدام یک از آن‌ها را ادا کند. ابن‌ابی‌هشام گفته است: «مصحف‌ها از نقطه و شکل و علائم تهی بود؛ از این رو، میان قاریان مناطق مختلف، اختلاف پدید آمد».
آیت‌الله خویی (ره) نیز اشاره می‌کند اختلاف قاریان در قرائات ممکن است به دلیل نبودن نقطه و شکل نداشتن مصحف‌ها باشد؛ مثلاً در آیه 259 سوره بقره «قَالَ أَعْلَمُ أَنَّ اللّهَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ» اگر حرکت‌ها را نداشته باشد، معلوم نیست «اعلم» فعل امر (اِعْلَمْ) یا فعل مضارع متکلم (اَعْلَمُ) است؛ لذا حمزه و کسائی آن را به صیغه امر و دیگران به صیغه متکلم خوانده‌اند. همچنین نافع آیه 119 سوره بقرة «وَلاَ تُسْأَلُ عَنْ أَصْحَابِ الْجَحِیمِ» را به صیغه نهی یعنی به جزم «ل» و دیگران به صیغه مضارع مجهول یعنی به ضم «ل» خوانده‌اند.
منابع
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «عدم تشکیل مصاحف» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید: