طریق قاعده لطف

توضیح مفهومی

طریق قاعده لطف : کشف رأی معصوم ' ع ' به واسطه اتفاق آرای فقهای یک عصر، به ضمیمه قاعده لطف

طریق لطف، یکی از طرق کاشفیت اجماع بوده و به این معنا که هرگاه علمای عصری بر حکمی اتفاق نظر داشته باشند ـ هر چند امام (ع) در میان آنان نباشد ـ لازم است این اتفاق حجت باشد، چون براساس قاعده لطف، قول امام (ع) با چنین اجماعی ملازم است، زیرا اگر اجماع کنندگان راه خطا رفته باشند، از نظر عقلی بر امام (ع) _ که حافظ احکام الهی به شمار می‌آید _ واجب است به هر شکلی که شده ـ اگر چه با اختلاف انداختن در میان علما ـ آنان را به خطای خود متوجه نموده و اجماع را از میان ببرد و در نتیجه، مردم را از گمراهی نجات دهد.

ویژگی‌های این شیوه عبارت است از:

1. به زمان معصوم (ع) اختصاص ندارد و در هر عصری قابل تحقق و استدلال است؛

2. مخالفت اقلیت شناخته شده یا ناشناخته، به حال این اجماع مضر نیست، به شرط این که:

أ. یقین داشته باشد که امام (ع) در میان این اقلیت وجود ندارد؛

ب. دلیل قاطعی بر صحت فتوای این گروه اقلیت وجود نداشته باشد، وگرنه مخالفت آنان، به اجماع ضرر خواهد زد.

3. در این روش، وجود عالمان ناشناخته شرط نیست، بلکه اگر تمام علمای عصر هم شناخته شده باشند، این قاعده جاری می‌باشد؛

4. اگر آیه، خبر متواتر یا خبر واحدی ـ همراه با قرائن قطعی ـ مخالف این اجماع باشد، این اجماع اثری نداشته و از رأی معصوم (ع) کشف نمی‌کند.

نکته:

این طریق را مرحوم ' شیخ طوسی ' ابتدا در علم کلام و سپس در علم اصول فقه در کتاب ' عدة الاصول ' مطرح نموده و سپس برخی هم چون مرحوم ' فخرالدین ' فرزند ' علامه ' و ' محقق ثانی ' و ' شهید اول ' از این روش پیروی نموده‌اند.

نیز ر.ک:اجماع لطفی.

منابع

1. شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه (212-214)
2. منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه (203-207)
3. فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 83
4. کفایة الاصول : صفحه 334
5. اصول الفقه جلد 2 : صفحه 102
6. مصادرالاستنباط بین الاصولیین و الاخباریین : صفحه 172
7. ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه 245
8. سیری کامل در اصول فقه جلد 10 : صفحه 306
9. اصول الاستنباط : صفحه 192
10. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «طریق قاعده لطف» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

طریق لطف

اعم

طرق کاشفیت اجماع

وابسته

اجماع لطفی، قاعده لطف ( اصول فقه )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه طریق قاعده لطف به زیرصفحه طریق قاعده لطف/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصول الاستنباط : صفحه 192
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 102
• اصول فقه : صفحه 222
• المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 191
• ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه 245
• حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 103
• سیری کامل در اصول فقه جلد 10 : صفحه 306
• شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه (212-214)
• فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 83، 84
• کفایة الاصول : صفحه 334
• مصادرالاستنباط بین الاصولیین و الاخباریین : صفحه 172
• منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه (203-207)