دقت معنا
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
دقت معنا : یکی از عوامل معنوی متشابه بودن بعضی از آیات قرآن
منشأ تشابه و ابهام در آیات قرآن، یا لفظی است یا معنوی و یا هر دو. «دقت معنا» نیز یکی از عوامل معنوی تشابه و ابهام است. سنگین و دقیق بودن مفهوم و معنای آیه نزد عامه مردم و نیز رقت تعبیر و ظرافت کلمات باعث مشتبه شدن معنای آیه می‌شود؛ مانند:
1. «وَمَا رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَلَکِنَّ اللّهَ رَمَی» (انفال// 17) . این آیه درباره یکی از مفاهیم دقیق کلام اسلامی یعنی «امر بین الامرین» است.
2. «اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ... » (نور// 35) که ذات مقدس الهی برای تقریب به فهم عامه مردم، به نور تشبیه شده است.
همچنین آیاتی که درباره صفات الهی، احوال قیامت، نعمت‌های بهشت و عذاب جهنم نازل شده‌اند، چون از دسترس حسّ بشری خارجند و عقل بشری از درک حقیقت آن عاجز است، سبب ابهام شده، در زمره آیات متشابه قرار می‌گیرند.
نیز ر.ک:متشابه معنوی.
منابع
- التمهید فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه (16-22)
- مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 299
- المفردات فی غریب القرآن : صفحه 255