حق تولیت وقف
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
حق تولیت
حق تولیت: حق سرپرستی و مدیریت مال وقفی.
از آن در باب وقف و ارث سخن گفتهاند.
حق تولیت در اصل از آنِ واقف است و او میتواند آن را برای دیگری قرار دهد. 1 برخی، حق تولیت را از مصادیق حق به معنای خاص آن برشمرده) ر حق (و آن را از حقوقی دانستهاند که از راه ارث یا غیر آن قابل نقل و انتقال به دیگری نیست2 و به همین جهت) عدم قابلیت برای نقل و انتقال (برخی، آن را از احکام دانستهاند؛ چه اینکه حکم ذاتاً قابل نقل و انتقال نیست. 3
برخی گفتهاند: حق تولیت اگر از جانب حاکم شرع به کسی داده شود، قابل سقوط - به معنای رفع ید از آن - است و اگر از جانب واقف داده شود، قابل سقوط نیست.
برخی دیگر گفتهاند: در صورت واگذاری آن از جانب حاکم شرع، اگر پذیرش آن بر فرد واجب باشد باید آن را بپذیرد و خود داری از آن جایز نیست، اما اگر قبول واجب نباشد، پس از قبول نیز میتواند از آن رفع ید کند. و چنانچه واقف ضمن عقد وقف، حق تولیت را به یکی از موقوف علیهم واگذار کند، ردّ آن و رفع ید جایز نیست، مانند اینکه مالی را بر اشخاص و اعقاب آنها وقف کند و ضمن وقف، تولیت را به یکی از آنان بدهد و او بپذیرد. و اگر برای اجنبی قرار دهد، رد جایز است، هرچند بعد از قبول باشد. 4
1. تذکرة الفقهاء) ق (2 441 /2. کتاب المکاسب 110 /6؛ حاشیة کتاب المکاسب) اصفهانی (238 /5؛ الرسائل الاحمدیة 3 37 /3. بلغة الفقیه 38 /1؛ الفوائد العلیّة 4 114 /1. حاشیه بر رساله ارث/ 30 - 29.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 333