حذف اقتطاع

توضیح مفهومی

حذف اقتطاع : حذف بعضی از حروف کلمه یا جمله

«حذف اقتطاع» یکی از انواع ایجاز حذف است. «اقتطاع» در لغت به معنای جداسازی است، و در اصطلاح اهل معانی، حذف بعضی از حروف کلمه یا جمله را گویند.

ابن‌اثیر وقوع حذف اقتطاع در قرآن را انکار کرده است؛ ولی در جواب او گفته‌اند حروف مقطعه اول سوره‌ها از باب حذف اقتطاع است؛ زیرا هریک از آن‌ها اسمی از اسمای الهی است؛ همچنان‌که از ابن عباس نقل شده که معنای «الم »، «انا الله اعلم و أری» است.

مثال حذف اقتطاع:

1. «وَامْسَحُواْ بِرُؤُوسِکُمْ» (مائده// 6) که برخی گفته‌اند حرف «با» جزئی از کلمه «بعض» بوده که بقیه آن حذف شده است؛ یعنی در اصل «و امسحوا بعض رؤسکم» بوده است.

2. «وَاللَّیْلِ إِذَا یَسْرِ» (فجر// 4) که در اصل «یسری» بوده است.

2. «لَّکِنَّا هُوَ اللَّهُ رَبِّی» (کهف// 38) که در اصل «لکن أنا» بوده است.

نیز ر.ک:ایجاز حذف.

منابع

1. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 117
2. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 202
3. التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 384
4. قرآن ثقل اکبر : صفحه 246
5. محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 745

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «حذف اقتطاع» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

اقتـطـاع

اعم

ایجاز حذف

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه حذف اقتطاع به زیرصفحه حذف اقتطاع/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• آموزش علوم قرآن جلد 3 : صفحه 202
• اسباب النزول جلد 3 : صفحه 132
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 202
• البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 117
• البرهان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 132
• التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 384، 463
• قرآن ثقل اکبر : صفحه 246
• محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 745