اهل خبره
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
اهل خبره: کارشناس.
از اهل خبره به عنوان یکی از راه‌های اثبات موضوع احکام شرعی در باب‌های مختلف فقهی مانند اجتهاد و تقلید، طهارت، صلات، صوم، حج، تجارت، نکاح، قصاص و دیات سخن رفته است.
موضوعات متعلّق احکام شرعی دو قسم است: نخست موضوعاتی که تبیین آن‌ها وظیفه شارع مقدّس است مانند نماز، روزه، زکات، حج، و سایر عناوین عبادات، و دوم، موضوعاتی که شارع در باره آن‌ها نظری نداشته و تنها، حکم آن‌ها را بیان کرده است. روش شناخت و تشخیص این گونه موضوعات، روش معمول عقلایی است که رجوع به اهل خبره یکی از راه‌های آن است.
رجوع به اهل خبره یا در مواردی است که علم معتبر است یا در مواردی که ظنّ کفایت می‌کند. در موارد اعتبار علم، شرایطی که در شهادت معتبر است - مانند ایمان، عدالت و تعدّد - در اهل خبره نیز معتبر است (--' شهادت) . در موارد کفایت ظنّ، شرایط معتبر در شهادت، در اهل خبره معتبر نیست. گفته کارشناس فاسق و حتی کافر نیز اگر موجب ظنّ به موضوع گردد، حجّت است. در زیر به نمونه هایی از موارد رجوع به اهل خبره در هر دو مورد اشاره می‌کنیم.
قسم اول: اجتهاد فرد و اعلمیّت مجتهد، به شهادت دو عادل از اهل خبره ثابت می‌شود. 1
شیر دادن زن به نوزاد به حدّی که بر اثر آن گوشت بروید و استخوان محکم شود،
________________________________________
732
موجب ترتّب احکام رضاع (--' رضاع) می‌شود، و در صورت شک در اثر گذاری تا آن حدّ، به دو کارشناس عادل رجوع می‌شود. 2 در قصاص اعضا (--' قصاص) ، در صورت شک در امکان استیفا به مثل 3، و نیز در مواردی که مجنیٌ علیه یا ولیّ او مدّعی از بین رفتن یا نقص حسّ بینایی یا چشایی یا بویایی و یا عقل وی باشند، برای اثبات آن به دو کارشناس عادل رجوع می‌شود. 4 همچنین اثبات روییدن مو - در صورت وقوع جنایت بر عضو دارای مو - منوط به نظر اهل خبره است. 5 اعتبار شرایط شهادت در اهل خبره در مورد تعیین ارش، مورد اختلاف است (--' ارش) .
قسم دوم: برای تشخیص قبله 6، محاذات میقات (--' میقات) در صورت عدم امکان تحصیل علم 7 و نیز بیماری‌ای که روزه نگرفتن 8 و تیمّم 9 را بر مکلّف روا می‌دارد، به اهل خبره هر چند فاسق یا کافر، مراجعه می‌شود.
1 - العروة الوثقی 1 8.
2 - جواهر الکلام 29 276.
3 - 42 402.
4 - 43 302 و 311 و تحریر الوسیلة 2 588 - 591.
5 - الروضة البهیة 10 200 و تحریر الوسیلة 2 571.
6 - جواهر الکلام 7 345 - 348.
7 - العروة الوثقی 2 555.
8 - جواهر الکلام 16 346.
9 - 5.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 732
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «اهل خبره» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
- اجتهاد ( فقه )، ایمان اهل خبره، پزشکی قانونی ( فقه )، تعیین اعلم، رجوع به کارشناس، شرایط اهل خبره، شک در رضاع، ظن حاصل از قول اهل خبره، عدالت اهل خبره، علم قاضی ( یقین )، مجتهد اعلم، مستند حکم قاضی
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اهل خبره به زیرصفحه اهل خبره/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- جلد magazines.iict.ac.ir جزء uploads : صفحه 5_51_20_12.4.pdf
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 19 : صفحه 17
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 731
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 432