استصلاح ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
استصلاح: استنباط حکم بر اساس مصالح مرسله.
استصلاح عبارت است از به دست آوردن حکم واقعه‌ای که نصّ (--' نصّ) و اجماعی (--' اجماع) درباره آن وجود ندارد بر اساس مصلحتی عام که از آن به مصلحت مرسله تعبیر می‌شود.
مصلحت مرسله، مصلحتی است که دلیل و شاهدی شرعی بر اعتبار یا عدم اعتبار آن وجود ندارد. واژه استصلاح به عنوان یکی از روش‌های استنباط در فقه اهل تسنن مطرح است و فقهای شیعه در علم اصول فقه به مناسبت بیان ادلّه احکام از آن سخن گفته‌اند.
حجیّت استصلاح میان مذاهب چهارگانه اهل سنّت مورد اختلاف است، امّا به اتّفاق و اجماع فقیهان امامیّه حجیّت ندارد. البته اگر عقل مصلحتی را به طور کامل ادراک و به اعتبار آن از ناحیه شارع قطع پیدا کند، عمل بر طبق آن جایز است، امّا این مصلحت، مصلحت مرسله نیست. 1
1 - الاصول العامة للفقه المقارن 381 - 384؛ 403 - 404 و الموسوعة الفقهیة المُیَسَّرة 2 447.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 427