فقاع جو
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
آب جو ( فقّاع ): نوشابه گرفته شده از جو به گونه‌ای مخصوص. 1
در این که عنوان فقّاع خصوص آب جو است یا شامل غیر آن از نوشابه هایی که از کشمش، گندم یا جز آن گرفته و در عرف به آن فقّاع گفته می‌شود، نیز می‌گردد، دیدگاه فقها مختلف است. نظر اکثر فقها قول نخست است. بنابر این قول، احکامی که برای آب جو ذکر می‌شود بر نوشابه بر گرفته شده از غیر جو - هر چند در عرف به آن فقّاع گفته شود - جاری نمی‌گردد مگر آن که مست کننده باشد، برخلاف قول دوم. 2 از این عنوان در باب‌های طهارت، صلات، تجارت، اطعمه و اشربه، شهادات و حدود سخن رفته است.
احکام: آب جو - نزد همه فقیهانی که قائل به نجاست خمر هستند - نجس است. نوشیدن آن نیز حرام می‌باشد. 3 نکته‌ای که عدّه‌ای بدان اشاره کرده‌اند این است که آیا حرمت و نجاست آب جو متوقّف بر جوشیدن آن است یا مجرّد صدق عنوان آب جو در ثبوت نجاست و حرمت کفایت می‌کند هر چند نجوشیده باشد. سپس افزوده‌اند: جوشیدن در معنای فقّاع نهفته است و بدون جوشیدن، عنوان فقّاع حقیقتاً صدق نمی‌کند، هر چند با مسامحه اطلاق گردد. بنابر این آب جویی که نجوشیده، حرام و نجس نیست. 4
نکته دوم در حرمت و نجاست آب جو آن است که حکم یاد شده دائر مدار
________________________________________
80
مست کننده بودن آن نیست؛ بنابر این با صدق حقیقی عنوان آب جو یا فقّاع بر نوشابه‌ای، حکم به حرمت و نجاست آن می‌شود، هر چند مست کننده بودن آن محسوس نباشد؛ چه آن که گفته شده است سُکر آب جو نسبت به دیگر نوشابه‌های الکلی خفیف تر است. 5
آب جویی که به آن ماء الشعیر گفته می‌شود پاک و حلال است. 6
نماز خواندن در اتاقی که آب جو در آن است مکروه می‌باشد. 7 خرید و فروش آب جو، 8 خوردن غذای آمیخته با آن 9 و غذا خوردن از سفره‌ای که آب جو در آن است، حرام می‌باشد. 10 همچنین درمان با آب جو در صورتی که راه درمان دیگری وجود داشته باشد حرام است. 11 شهادت کسی که آب جو می‌نوشد پذیرفته نیست. 12 حدّ نوشیدن آب جو هشتاد تازیانه است. 13 (--' شراب)
1 - العروة الوثقی 1 71.
2 - جواهر الکلام 6 39؛ العروة الوثقی 1 71؛ مستمسک العروة 1 432 و التنقیح (الطهارة) 2 137.
3 - جواهر الکلام 36 374 و التنقیح (الطهارة) 2 136.
4 - جواهر الکلام 6 40 و التنقیح (الطهارة) 2 138.
5 - جواهر الکلام 6 41 و العروة الوثقی 1 71.
6 - العروة الوثقی 1 71 و التنقیح (الطهارة) 2 139.
7 - جواهر الکلام 8 369.
8 - 22 8.
9 - 36 354.
10 - 466 - 467.
11 - 446 - 447.
12 - 41 46 - 47.
13 - 449 - 45.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 79
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «فقاع جو» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید: