سوره حج ( علوم قرآنی )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ سوره حج ( علوم قرآنی )

◄ آیه 001 حج

◄ آیه 002 حج

◄ آیه 003 حج

◄ آیه 005 حج ( علوم قرآنی )

◄ آیه 007 حج

◄ آیه 012 حج

◄ آیه 013 حج

◄ آیه 015 حج

◄ آیه 018 حج

◄ آیه 019 حج

◄ آیه 022 حج

◄ آیه 025 حج

◄ آیه 026 حج

◄ آیه 027 حج

◄ آیه 030 حج

◄ آیه 031 حج

◄ آیه 032 حج

◄ آیه 034 حج

◄ آیه 037 حج

◄ آیه 040 حج

◄ آیه 041 حج

◄ آیه 047 حج

◄ آیه 052 حج

◄ آیه 053 حج

◄ آیه 055 حج

◄ آیه 060 حج

◄ آیه 061 حج

◄ آیه 063 حج

◄ آیه 067 حج

◄ آیه 068 حج

◄ آیه 072 حج

◄ آیه 073 حج

◄ آیه 074 حج

◄ آیه 075 حج

◄ آیه 077 حج

◄ آیه 078 حج

◄ آیه 081 حج

◄ آیه 11 حج

توضیح مفهومی

سوره حج ( علوم قرآنی ) : بیست و دومین سوره قرآن

چون بخشی از آیات این سوره درباره حجّ و مناسک آن است، به سوره «حج» شهرت یافته است. «حج» به معنای قصد و آهنگ، نام یکی از عبادات اسلامی است. در آیات 26 تا 37 سوره حج از ساختن کعبه و فواید و آثار فریضه اجتماعی، سیاسی، عبادی حج و اعمال این عبادت سخن به میان آمده است.

این سوره مشرکین را مخاطب قرار داده، و انذار و تخویف را به ایشان خاطر نشان می‏سازد، هم چنان که در سوره‏های نازل شده قبل از هجرت مشرکین مورد خطابند. اصول دین (مبدأ و معاد) و جدال و جهاد با مشرکان، از دیگر مطالب مهم این سوره است. این سوره سیاقی دارد که از آن بر می‏آید مشرکین هنوز شوکت و نیرویی داشته‏اند. و نیز مؤمنین را به امثال نماز، حج، عمل خیر، اذن در قتال و جهاد مخاطب قرار داده، و آیات آن دارای سیاقی است که می‏فهماند مؤمنین جمعیتی بوده‏اند که اجتماعشان تازه تشکیل شده، و روی پای خود ایستاده، و مختصری عِدّه و عُدّه و شوکت به دست آورده‏اند.

با این بیان، برخی به طور قطع گفته‌اند که این سوره در مدینه نازل شده، چیزی که هست نزول آن در اوایل هجرت و قبل از جنگ بدر بوده است. و غرض سوره بیان اصول دین است، البته با بیانی تفصیلی که مشرک و موحد هر دو از آن بهره‏مند شوند. و نیز فروع آن، ولی بیانش در فروع به طور اجمال است، و تنها مؤمنین موحد از آن استفاده می‏کنند، چون تفاصیل احکام فرعی در روزگاری که این سوره نازل ‏شده، هنوز تشریع نشده بود، و به همین جهت در این سوره کلیات فروع دین از قبیل نماز و حج را بیان کرده است.

و از آنجایی که دعوت مشرکین به اصول دین و توحید از طریق انذار صورت می‏گرفته، و نیز واداری مؤمنین به اجمال فروع دین به لسان امر به تقوی بوده، و قهرا سخن از روز قیامت به میان آمده، لذا گفتار را در آن فراز بسط داده، و در آغاز سوره، زلزله روز قیامت- که از علامت‌های آن است و به وسیله آن زمین ویران شده، و کوه‏ها فرو می‏ریزد- را خاطر نشان ساخته است.

ویژگی‌های سوره حج:

1. دارای 78 آیه به عدد کوفی، 74 آیه به عدد شامی، 75 آیه به عدد بصری، 76 آیه به عدد مدنی و 77 آیه به عدد مکی، 1291 یا 1282 کلمه و 5070 یا5315 حرف است.

2. در ترتیب نزول، یکصد و سومین سوره و پس از سوره نور و پیش از سوره منافقون نازل شده، و در قرآن کریم، بیست و دومین سوره است.

3. از نظر کمیت، از سور مثانی و شامل نیم جزء قرآن است.

4. ششمین سوره‌ سجده‌دار است که تلاوت آیه 77 آن باعث سجده مستحب می‌شود.

5. گفته‌اند دو یا سه آیه منسوخ دارد.

6. درباره محل نزول این سوره اختلاف است؛ برخی آن را مکی می‌دانند و برخی دیگر مدنی؛ جز آیات 52 تا 55 که گفته‌اند بین مکه و مدینه نازل شد. گروهی دیگر نیز این سوره را ترکیبی از مکی و مدنی می‌دانند.

با توجه به معیارهای مکی و مدنی می‌توان گفت که این سوره از جهاتی شبیه سوره‌های مدنی است؛ زیرا دستور حج و بیان قسمتی از مناسک آن و نیز دستور جهاد در این سوره تشریع شده است.

احکام فقهی سوره:

1. وجوب حج؛ 2. احکام قربانی؛ 3. وجوب طواف خانه خدا در حج؛ 4. قاعده فقهی «لا حرج»؛ 5. حلیت گوشت حیوانات با استثنائات آن.

مباحث عمده سوره:

1. برخی از نشانه‌های قیامت و مسئله بعث و حشر و نشر؛ 2. بیان خلقت انسان و مراحل مختلف رشد و تکامل آدمی؛ 3. داستان زندگی برخی از پیامبران گذشته و یادی از آنان؛ 4. هجرت، دفاع و جهاد؛ 5. تبیین و تشریع برخی از مسائل فقهی.

منابع

1. جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 448
2. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 14 : صفحه 338
3. رسم المصحف دراسة لغویه تاریخیه جلد 1 : صفحه 323
4. تفسیر نمونه جلد 14 : صفحه 3
5. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 48
6. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (41-43)
7. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 194
8. علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 317
9. شناخت سوره های قرآن : صفحه 151
10. تاریخ قرآن : صفحه 585

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «سوره حج ( علوم قرآنی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

سوره 022، سوره بیست و دوم قرآن

اعم

سوره های قرآن، سُوَر سجده، سُوَر مخاطبات، سُوَر مِئین

اخص

آیه 001 حج، آیه 002 حج، آیه 003 حج، آیه 005 حج ( علوم قرآنی )، آیه 007 حج، آیه 012 حج، آیه 013 حج، آیه 015 حج، آیه 018 حج، آیه 019 حج، آیه 022 حج، آیه 025 حج، آیه 026 حج، آیه 027 حج، آیه 030 حج، آیه 031 حج، آیه 032 حج، آیه 034 حج، آیه 037 حج، آیه 040 حج، آیه 041 حج، آیه 047 حج، آیه 052 حج، آیه 053 حج، آیه 055 حج، آیه 060 حج، آیه 061 حج، آیه 063 حج، آیه 067 حج، آیه 068 حج، آیه 072 حج، آیه 073 حج، آیه 074 حج، آیه 075 حج، آیه 077 حج، آیه 078 حج، آیه 081 حج، آیه 11 حج

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سوره حج ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه سوره حج ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• آشنایی با سوره ها : صفحه 15
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (41-43)، 48
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 30
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 154، 273
• البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193، 194
• البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 251
• التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 37، 233، 237
• التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 353
• المیزان فی تفسیر القرآن جلد 14 : صفحه 338
• تاریخ جمع قرآن : صفحه 202
• تاریخ قرآن : صفحه 585
• تفسیر نمونه جلد 14 : صفحه 3
• جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 448
• جواهر القرآن : صفحه 110، 181
• رسم المصحف دراسة لغویه تاریخیه جلد 1 : صفحه 323
• شناخت سوره های قرآن : صفحه 151
• علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 317
• پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 143