تخییر دلبخواهی

توضیح مفهومی

تخییر شهوت: تخییر در گزینش یکی از چند چیز به دلخواه.

تخییر شهوت، مقابل تخییر مصلحت) ر تخییر مصلحت (عبارت است از تخییر در انتخاب یکی از دو یا چند چیز به دلخواه و بدون در نظر گرفتن مصلحت. از این عنوان به مناسبت در باب جهاد سخن رفته است.

جنگجوی بالغی که از سپاه دشمن در حال نبرد اسیر گردیده بنابر مشهور کشته می‏شود. امام علیه السّلام در نحوه کشتن او بین گردن زدن و یا قطع دست راست و پای چپ یا عکس آن و رها کردن تا مردن بر اثر خونریزی، مخیّر است. تخییر یادشده بنابر تصریح گروهی از متأخّران، تخییر شهوت است. 1 برخی از آن جهت که گاه قطع دست و پا برای عبرت کفّار و ایجاد رعب و وحشت در آنان اصلح است و گاه زدن گردن، احتمال داده‏اند که تخییر یادشده تخییر مصلحت باشد نه شهوت. 2

اگر نیروی دشمن پس از پایان جنگ اسیر گردد کشته نمی‏شود؛ لیکن امام علیه السّلام بین آزاد کردن او بدون دریافت مالی و رها ساختن وی در ازای دریافت مال و به بردگی گرفتن او مخیّر است. بنابر قول مصلحتی بودن تخییر یادشده، در صورت تساوی مصلحت هر سه شقّ تخییر، تخییر شهوت خواهد بود. 3

1. جامع المقاصد 392 /3؛ مسالک الافهام 40 /3؛ ریاض المسائل 2 534 - 532 /7. مسالک الافهام 3 40 /3. تذکرة الفقهاء 159 /9.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 411

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «تخییر دلبخواهی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

تخییر شهوت

اعم

تخییر ( فقه )

وابسته

تخییر مصلحت

منابع

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 411