ادرار ( عین )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
ادرار
ادرار ( بول ): پیشاب.
احکام آن در باب‌های طهارت، صلات، تجارت، اطعمه و اشربه و ارث آمده است.
حکم: ادرار جانداران از نظر حکم دو گونه است:
1. ادرار نجس: ادار انسان و حیوانات حرام گوشت نجس است؛ 1 لیکن نجاست ادرار پرندگان و نیز حیوانات حرام گوشتی که خون جهنده ندارند، اختلافی است؛ هر چند نظر مشهور، نجاست اوّلی و طهارت دومی است. 2
در نجاست ادرار حیوان حرام گوشت، بین آن که بالاصاله حرام گوشت باشد مانند درندگان یا حرمت بر آن عارض شده باشد مانند شتر نجاستخوار، تفاوتی نیست. 3
استنجاء از ادرار (--» استنجاء) و نیز تطهیر چیز نجس شده به آن مانند لباس، بدن و ظرف، تنها با آب مطلق (--» آب مطلق) صحیح است، مگر در غیر منقولات مانند زمین و دیوار که به وسیله آفتاب (--» خورشید) نیز پاک می‌شود 4 (--» مطهِّرات) .
بخار ادرار پاک است، لیکن در طهارت آب حاصل از آن، اختلاف است 5 (--» آب مقطّر) . بر حرمت و بطلان اکتساب به ادرار نجس از قبیل فروختن یا اجاره دادن، ادّعای اجماع و اتّفاق شده است؛ 6 هر چند برخی فقیهان معاصر و غیر معاصر، در صورت وجود منفعت حلال و عقلایی، آن را جایز دانسته‌اند. 7
خوردن ادرار نجس جز در حال ضرورت، حرام است 8 و چنانچه انسان ناگزیر از نوشیدن شراب یا ادرار شود، ادرار مقدّم است. 9 به قول مشهور، نماز خواندن در اتاقی که ظرفی از ادرار در آن است، کراهت دارد. 10 ادرار کردن در آب به ویژه در آب راکد 11، در هوا پاشیدن ادرار و ایستاده ادرار کردن مکروه است. 12
2. ادرار پاک: ادرار حیوان حلال گوشت مانند شتر، گاو و گوسفند و نیز به قول مشهور، ادرار الاغ، قاطر و اسب، پاک است، 13 لیکن در حلال بودن نوشیدن آن جز ادرار شتر برای درمان اختلاف است. 14 اکتساب به آن نیز در فرض وجود منفعت حلال و عقلایی، جایز می‌باشد. 15 اگر ادرار شتر و گوسفند به لباس انسان بپاشد، آب پاشیدن به آن مستحب است. 16
آثار: خروج ادرار از موضع متعارف، موجب بطلان وضو 17 و نماز 18 و از غیر موضع متعارف، محل اختلاف است. 19 به قول مشهور، بیماری که ناگزیر از ادرار پی در پی و بدون اختیار است (--» مسلوس) ، باید برای هر نماز یک وضو بگیرد. 20 اقامه نماز 21 و انجام طواف 22 و قضاوت 23 در حال حبس ادرار، کراهت دارد.
به قول مشهور، پی در پی ادرار کردن حیوان، افزون بر حدّ متعارف، عیب به شمار می‌رود. در چنین فرضی، خریدار، خیار عیب (--» خیار عیب) دارد. 24
خنثی (--» خنثی) بر حسب آلتی که ادرار از آن خارج می‌شود ارث می‌برد، و در صورت خروج از هر دو، بر حسب آلتی که بول از آن پیشی می‌گیرد، و در فرض مخارج همزمان، بر حسب آلتی که ادرار آن دیرتر قطع می‌شود 25 (--» تخلّی) .
1 - العروة الوثقی 1 55.
2 - التنقیح (الطهارة) 1 461.
3 - جواهر الکلام 5 283 - 285.
4 - العروة الوثقی 1 129 و 172.
5 - 134.
6 - جواهر الکلام 22 17 - 19.
7 - العروة الوثقی 1 56 و التنقیح (الطهارة) 1 473 - 480.
8 - جواهر الکلام 36 390.
9 - 443.
10 - 8 340 - 341.
11 - العروة الوثقی 1 180.
12 - الروضة البهیة 1 342.
13 - مهذّب الاحکام 1 294.
14 - جواهر الکلام 36 291.
15 - العروة الوثقی 1 56.
16 - الحدائق الناضرة 5 395.
17 - جواهر الکلام 1 393.
18 - العروة الوثقی 1 706.
19 - جواهر الکلام 1 393 - 402.
20 - 2 319.
21 - 11 86.
22 - الدروس 1 402.
23 - جواهر الکلام 40 81.
24 - 23 259.
25 - 39 277 - 28.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 320
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «ادرار ( عین )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
- آشامیدن ادرار، ادرار ( فعل )، استحاله ادرار، استنجا از ادرار، بیع ادرار، خودداری از ادرار، رطوبت بعد از ادرار، رطوبت مشتبه بین ادرار و مذی، رطوبت مشتبه بین ادرار و مذی و منی، رطوبت مشتبه بین ادرار و منی، شک در ادرار، طهارت آب چاه از ادرار، طهارت از ادرار، معالجه با ادرار، نجاسات ( فقه )، نماز در خانه با وجود ادرار
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه ادرار ( عین ) به زیرصفحه ادرار ( عین )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة جلد 18 : صفحه 71
- الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 1 : صفحه 187
- جامع المدارک فی شرح المختصرالنافع جلد 3 : صفحه 2
- جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 4 : صفحه 12
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 22 : صفحه 17
- ریاض المسائل جلد 5 : صفحه 6
- شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 1 : صفحه 17
- شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 2 : صفحه 9
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 320
- کتاب المکاسب جلد 1 : صفحه 100
- کشف الرموز فی شرح المختصر النافع جلد 1 : صفحه 436
- مجمع الفائدة و البرهان جلد 8 : صفحه 38
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 3 : صفحه 121
- مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 8 : صفحه 36