عملکردها

منطوق ( علوم قرآنی )

از دانشنامه علوم اسلامی

نسخهٔ تاریخ ‏۳ فوریهٔ ۲۰۱۲، ساعت ۱۵:۳۰ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

منطوق ( علوم قرآنی ) : معنای مستفاد از لفظ به طور مستقیم

«منطوق» در مقابل «مفهوم» و عبارت است از: «ما دلّ علیه اللفظ فی محلّ النطق؛ مدلولی که مستقیماً از لفظ و کلام فهمیده می‌شود». بعضی گفته‌اند: «هو حکم دلّ علیه اللفظ فی محلّ النطق؛ حکمی است که در کلام ذکر شده است و لفظ مستقیماً بر آن دلالت دارد».

دلالت منطوق بر معنا، دلالت مطابقی است؛ بر خلاف مفهوم که مرادف با دلالت التزامی است. سیوطی می‌گوید: اگر منطوق بر معنایی دلالت کند و احتمال معنای دیگری از آن برنیاید، آن را «نص» می‌گویند؛ مانند: «فَصِیَامُ ثَلاثَةِ أَیَّامٍ فِی الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ تِلْکَ عَشَرَةٌ کَامِلَةٌ» (بقره// 196) . این آیه، غیر از تکمیل ده روز روزه، معنای دیگری ندارد.

اگر منطوق علاوه بر معنای ظاهری، معنای مرجوحی هم داشته باشد، آن را «ظاهر» می‌گویند؛ مانند: «فَمَنِ اضْطُرَّ غَیْرَ بَاغٍ وَلاَ عَادٍ» (بقره// 173) . در این آیه، «باغی» بر جاهل و ظالم اطلاق می‌شود؛ ولی در دومی آشکارتر است.

اگر منطوق به دلیلی بر معنای مرجوح حمل شود، آن را «مؤوَّل» گویند. بنابراین، نص، ظاهر و مؤوّل از انواع منطوق هستند.

نیز ر.ک:مفهوم.

منابع

  1. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 106
  2. مباحث فی علوم القرآن : صفحه 300
  3. اصول الفقه جلد 1 : صفحه 112
  4. مبادی فقه و اصول : صفحه 242
  5. اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه 360

اصطلاح‌نامه

اعم

مفهوم و منطوق

اخص

ظاهر ( علوم قرآنی )، مؤوَّل، نص ( علوم قرآنی )

وابسته

مفهوم ( علوم قرآنی )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه منطوق ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه منطوق ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • آموزش علوم قرآن جلد 3 : صفحه 104
  • اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه 360
  • اصول الفقه جلد 1 : صفحه 112
  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 104، 106
  • التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 53، 54
  • مباحث فی علوم القرآن : صفحه 300
  • مبادی فقه و اصول : صفحه 242