عملکردها

تفاوت میان نسخه‌های «اسباب اختصاص موات»

از دانشنامه علوم اسلامی

 
جز (۱ نسخه واردشده)
 
(بدون تفاوت)

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۶:۲۴

رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

اسباب: حق اولویت و اختصاص با اسباب زیر حاصل می‏شود.

1. حیازت: چنانچه کسی چیزی را که مالیت ندارد - مانند شراب - حیازت کند و آن را به تصرف خود در آورد، نسبت به آن حق اختصاص پیدا می‏کند. 6

البته اگر چیزی علاوه بر عدم مالیّت، منفعت حلال قابل اعتنا نیز نداشته باشد، از قبیل مگس و پشه، در ثبوت حق اختصاص به آن اختلاف است. 7 از برخی، در این قسم - که مالیت ندارد - عدم ثبوت حق اختصاص نقل شده است. 8

کسی که بدون قصد تملّک، مباحی از مباحات اصلی، مانند هیزم و علوفه زمین بی مالک را حیازت کرده است، بنابر قول برخی، نسبت به آن، حق اختصاص پیدا می‏کند. 9

2. اقطاع: اقطاع زمین با تحقق شرایط آن موجب ثبوت حق اولویت و اختصاص برای اقطاع شونده می‏شود10) ر اقطاع (.

3. تحجیر: تحجیرِ) سنگ چینی و مانند آن (زمین موات موجب ثبوت حق اولویت و اختصاص نسبت به زمین سنگ چینی شده برای تحجیر کننده است11) ر تحجیر (.

4. سَبْق: پیشی گرفتن بر دیگران در استفاده از مکانهای عمومی و موقوفات عام) ر مشترکات (، همچون مساجد، موجب ثبوت حق اولویت و اختصاص برای پیشی گیرنده می‏باشد12) ر حق سبق (.

5. احیا: احیای زمین موات بنابر قول برخی موجب ثبوت حق اختصاص نسبت به حریم آن است) ر حریم (. برخی، احیا کننده را مالک حریم دانسته‏اند. 13

احیای زمین موات به قول برخی، از اسباب ثبوت حق اختصاص آن زمین برای احیا کننده است؛ هرچند بنابر قول مشهور،

بلکه اجماعِ ادعا شده، احیا موجب ملکیت است14) ر احیاء موات (.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 331

اصطلاح‌نامه

اعم

اسباب ( فقه )

اخص

اقطاع موات، تحجیر ( فقه )، ثبوت ید بر موات، حریم زمین آباد، قُرُق

وابسته

احیای موات، اختصاص موات، حق اختصاص، شرایط احیای موات

منابع

  • الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 2 : صفحه 175
  • جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 7 : صفحه 11، 19
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 331
  • مجمع الفائدة و البرهان جلد 7 : صفحه 476
  • مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 14 : صفحه 486