مُقسَمٌ‌علیه
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
مُقسَمٌ‌علیه : جواب قسم
چیزی که برای آن قسم یاد می‌شود «مُقسَمٌ‌علیه» است؛ به عبارت دیگر، مقسم‌علیه همان جواب قسم است که سوگند به منظور تأکید و تحقیق آن است. قسم‌های قرآن، ناظر به مقاصدی است؛ مانند:
1. اثبات اصول دین از جمله «توحید» «وَالصَّافَّاتِ صَفًّا… إِنَّ إِلَهَکُمْ لَوَاحِدٌ» (صافات// 1 ـ 4) که مقسمٌعلیه «إنّ إلهکم لواحد» است.
2. تأکید بر رسالت و نبوت پیامبر (ص) : «یس ** وَالْقُرْآنِ الْحَکِیمِ ** إِنَّکَ لَمِنَ الْمُرْسَلِینَ» (یس// 1 ـ 3) که «إنّک لمن المرسلین» مقسمٌعلیه است.
3. تنزیه پیامبر (ص) از ضلالت و گمراهی (نجم// 1و2) .
4. اثبات قیامت (ذاریات// 1-6) .
5. اثبات حقانیت قرآن (واقعه// 75- 80) .
6. اختلاف تلاش انسان‌ها: «وَاللَّیْلِ إِذَا یَغْشَی… إِنَّ سَعْیَکُمْ لَشَتَّی» (لیل// 1 - 4) .
جواب قسم‌ها معمولاً در قرآن ذکر شده و گاهی برای تخفیف و ایجاز- در صورتی که مقصود و مراد متکلم روشن باشد- حذف شده است.
مقسمٌعلیه بر دو قسم است: 1. مقسمٌعلیه تقدیری؛ 2. مقسمٌعلیه صریح.
منابع
- ظاهرة القسم فی القرآن الکریم : صفحه (83-86)
- سوگندهای قرآنی : صفحه (21-25)
- سوگندهای قرآن (پایان نامه) : صفحه 260
- سوگندهای قرآن (پایان نامه) : صفحه (57-59)
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «مُقسَمٌ‌علیه» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه مُقسَمٌ‌علیه به زیرصفحه مُقسَمٌ‌علیه/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.