موافقت التزامی

توضیح مفهومی

موافقت التزامی : التزام قلبی به دستورات شرع

موافقت التزامی، مقابل موافقت عملی، و به معنای موافقت اعتقادی و قلبی (جوانحی) دستورهای مولا است. در میان اصولیون این گفت‌و‌گو وجود دارد که اگر مولا به عبد دستوری داد، آیا عبد دو وظیفه دارد: ـ موافقت عملی و موافقت قلبی ـ یعنی هم در عمل باید اطاعت کند و هم در قلب نسبت به دستور مولا ملتزم باشد و در نتیجه، مستحق دو ثواب می‌شود، یا این که فقط وظیفه او موافقت عملی است و در نتیجه، فقط مستحق یک ثواب می‌باشد؛ بیشتر اصولی‌ها مانند مرحوم ' آخوند خراسانی ' معتقدند دلیلی بر لزوم موافقت التزامی نیست، زیرا حاکم در باب اطاعت و عصیان، عقل است و عقل، ملاک و میزان ثواب و عقاب را در احکام، فقط موافقت و مخالفت عملی می‌داند.

در کتاب ' کفایة الاصول ' آمده است:

' الامر الخامس: هل تنجز التکلیف بالقطع کما یقتضی موافقته عملا یقتضی موافقته التزاما، و التسلیم له اعتقادا و انقیادا؟ کما هو اللازم فی الاصول الدینیة و الامور الاعتقادیة بحیث کان له امتثالان وطاعتان احداهما بحسب القلب والجنان والاخری بحسب العمل بالارکان، فیستحق العقوبة علی عدم الموافقة التزاما و لو مع الموافقة عملا او لا یقتضی؟ '.

نکته اول:

بر قول به لزوم موافقت التزامی، دو ثمره بار می‌شود:

1. اصل تخییر در مورد دوران بین محذورین جاری نمی‌شود، زیرا لازمه اجرای آن، مخالفت التزامی با حکم واقعی است؛

2. اصل عملی را نمی‌توان در تمام اطراف علم اجمالی جاری نمود (در مواردی که اطراف علم اجمالی، محکوم به حکم الزامی است) زیرا لازمه آن، مخالفت التزامی با حکم واقعی است.

نکته دوم:

در بعضی از کتابهای اصولی، در معنای موافقت التزامی، سه احتمال ذکر شده است:

1. التزام به معنای تسلیم قلبی که شرط ایمان است؛ یعنی این که مسلمان باید به آن چه که رسول خدا (ص) آورده است، تسلیم قلبی داشته باشد؛

2. التزام به معنایی که لازمه آن، قصد قربت بوده و فقط در عبادات شرط است؛

3. التزام به معنای اعتقاد؛ یعنی این حکمی که بر آن دلیل معتبر اقامه شده، همان حکمی است که از جانب مولا برای او تنجز پیدا کرده است.

منابع

1. ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه 115
2. المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه (73-78)
3. شرح رسائل جلد 1 : صفحه 127
4. جواهرالاصول : صفحه 174
5. اصطلاحات الاصول : صفحه 260
6. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «موافقت التزامی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

موافقت اعتقادی، موافقت قلبی

اعم

موافقت احکام

وابسته

موافقت عملی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه موافقت التزامی به زیرصفحه موافقت التزامی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصطلاحات الاصول : صفحه 260
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه (73-78)، 78
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 262، 265، 266
• ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه 115، 116، (123-124)
• بحوث فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 17، 113، 114
• تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 27
• تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 44، 46، 47، 48، 49
• جواهرالاصول : صفحه 174
• حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 37، 38
• شرح رسائل جلد 1 : صفحه 127
• کفایة الاصول : صفحه 308، 309
• مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 51
• منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 103
• نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 53