صیغه مضاربه

توضیح مفهومی

صیغه مضاربه : لفظ یا فعل کاشف از رضای مالک و عامل در عقد مضاربه

مساله ایجاب و قبول مضاربه از چند جهت محل بحث است:

1- آیا ایجاب و قبول در مضاربه لازم است؟ در این باره فقها اتفاق نظر دارند ایجاب و قبول در مضاربه لازم است؛ دلایل لزوم عبارت است از: یک - اجماع دو - معیار عقد بودن یک معنای انشائی، بودن آن در تحت ولایت دو شخص است، و اگر چیزی تحت ولایت دو شخص باشد نیاز به ایجاب و قبول دارد و مضاربه نیز تحت ولایت دو نفر است پس نیاز به ایجاب و قبول دارد؛ اما دلیل این که مضاربه تحت ولایت دو شخص می‌باشد این است که مفاد مضاربه خروج حصه‌ای از سود از ملک صاحب مال و داخل شدن آن در ملک عامل است و از طرف دیگر خارج شدن قهری چیزی از ملک یک نفر برخلاف قاعده سلطنت بر مال می‌باشد همچنان که داخل شدن چیزی به صورت قهری در ملک دیگری، خلاف قاعده سلطنت بر نفس است در نتیجه، آن معنای انشائی هم تحت ولایت مالک و هم عامل است.

2- از جهت اعتبار لفظ و عدم آن در ایجاب و قبول مضاربه که در میان فقها اختلاف است بعضی از آن‌ها معتقدند در بخش قبول می‌تواند هم به صورت لفظی و هم فعلی باشد؛ زیرا مضاربه از عقود جایز است و در قبول آن هر چیزی که دلالت بررضایت بر ایجاب نماید کفایت می‌کند و گرفتن عامل پس از ایجاب مالک، دلالت بر رضای عامل دارد پس قبول فعلی نیز کفایت می‌کند؛

در باره ایجاب مضاربه نیز عده‌ای به دلیل این که افعال دلالت بر معامله مطلوب نکرده و رضایت به وجه مخصوص معتبر در معاملات، از امور باطنی است که کسی جز خدای سبحان به آن آگاهی ندارد، قائل به اعتبار لفظ‌اند. در مقابل، گروه دیگر قائل به عدم اعتبار آن‌اند .

3- از جهت انحصار الفاظ ایجاب و قبول مضاربه که به اعتقاد فقها لازم نیست ایجاب و قبول مضاربه با الفاظی نظیر: ضاربتک، قبلت و... باشد بلکه هر لفظی که دلالت بر رضایت طرفین نماید کفایت می‌کند .

نکته: برخی از فقها همانند علامه در قواعد و تذکره ایجاب و قبول را از ارکان مضاربه و برخی دیگر از جمله محقق حلی، صاحب جواهر و محقق یزدی در عروه آن را از شرایط مضاربه شمرده‌اند.

ر.ک: ایجاب و قبول مضاربه. هرگاه الفاظی نظیر: قارصتک، ضارتبک و عالمتک از سوی مالک و: قبلت، رضیت و... از سوی عامل صادر گردد و دلالت بر رضایت آن دو برمشارکت در سود مال مضاربه نماید آن را ایجاب و قبول قولی مضاربه گویند .

ر. ک: ایجاب و قبول مضاربه.

منابع

1. مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 16 : صفحه 638
2. تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 68
3. مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) جلد 3 : صفحه 15
4. الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة جلد 21 : صفحه 203
5. تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 608
6. جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 8 : صفحه 53
7. مجمع الفائدة و البرهان جلد 10 : صفحه 228
8. نظام المضاربة فی الشریعة الاسلام الغراء : صفحه 11
9. مجمع الفائدة و البرهان جلد 10 : صفحه 229
10. مستمسک العروة الوثقی جلد 12 : صفحه 241
11. جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 26 : صفحه 339
12. مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) جلد 3 : صفحه 15
13. مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) جلد 1 : صفحه 5

اصطلاح‌نامه

اعم

ارکان مضاربه، ایجاب و قبول مضاربه، صیغه ( ایجاب و قبول لفظی )

وابسته

مضاربه ( فقه )، مضاربه معاطاتی، موالات ایجاب و قبول مضاربه

منابع

• الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة جلد 21 : صفحه 202، 203
• الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 4 : صفحه 212
• ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 2 : صفحه 312
• تحریرالمجله جلد 2-3 : صفحه 286
• تحریرالمجله جلد 3 : صفحه 286
• تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 68، 608
• جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 8 : صفحه 53، 530
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 26 : صفحه 338، 339
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 17 : صفحه 93
• کتاب البیع جلد 1 : صفحه 68
• مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) جلد 1 : صفحه 5
• مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) جلد 3 : صفحه 15
• مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) : صفحه 15
• مجمع الفائدة و البرهان جلد 10 : صفحه 228، 229
• مستمسک العروة الوثقی جلد 12 : صفحه 240، 241
• مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 16 : صفحه 638
• نظام المضاربة فی الشریعة الاسلام الغراء : صفحه 11