سوره ص ( علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
سوره ص ( علوم قرآنی ) : سی و هشتمین سوره قرآن
محور این سوره، دعوت پیامبر به توحید و اخلاص در عبودیت است. از این طریق نیز به موضع موافقان و مخالفان و رویارویی جبهه حق و باطل و سرانجام دو گروه اشاره شده است. قیامت و مسئله خلقت از مسائل دیگر این سوره است.
آیه «ص وَالْقُرْآنِ ذِی الذِّکْرِ» آیه نخست سوره «ص» و نام سوره برگرفته از آن است. نام دیگر آن «داود» است؛ چون از آیه 17 به بعد، به بخشی از تاریخ زندگی حضرت داود (ع) پرداخته است.
در این سوره گفتار پیرامون رسول خدا (ص) دور میزند و اینکه آن جناب با ذکری از ناحیه خدا که بر او نازل شده مردم را انذار میکند و به سوی توحید و اخلاص در بندگی خدای تعالی دعوت میکند.
و لذا مطلب را از اینجا شروع میکند که کفار به عزت خیالی خود میبالند و به همین جهت دست از دشمنی با تو برنداشته از پیروی و ایمان به تو استکبار میورزند، و مردم را هم از این که به تو ایمان بیاورند جلوگیری کرده، به این منظور سخنانی باطل میگویند، و آن گاه آن سخنان را در فصلی جداگانه رد میکند. و پس از آن رسول گرامی خود را امر به صبر نموده و سرگذشت بندگان اوّاب خود را در یک فصل به یادش میآورد، و آن گاه عاقبت کار مردم با تقوی و سرانجام طاغیان را در فصلی خاطرنشان نموده. سپس آن جناب را دستور میدهد ماموریت خود را در انذار انجام دهد و مردم را به سوی توحید دعوت کند. و نیز در فصلی دیگر میفرماید: که خدا از همان روز نخست که به ملائکه امر کرد تا برای آدم سجده کنند و شیطان امتناع کرد، این قضای حتمی را راند که سرانجام پیروان شیطان و خود او به آتش منتهی شود. گفته شده: این سوره به شهادت سیاق آیاتش در مکه نازل شده است.
ویژگی‌های سوره ص:
1. دارای 88 آیه به عدد کوفی، 86 آیه به عدد حجازی، شامی و بصری، 732 یا 735 کلمه و 3029 یا 3061 حرف است.
2. در ترتیب نزول و در مصحف شریف، سی و هشتمین سوره است که پس از سوره قمر و پیش از سوره اعراف نازل شد.
3. پیش از هجرت در مکه فرود آمد.
4. از سور مثانی و شامل حدود یک حزب قرآن است.
5. گفته شده است دو آیه و بنا به قولی هفت آیه منسوخ دارد.
6. چهاردهمین سوره دارای حروف مقطعه است و آیه 24 آن سجده مستحبی دارد.
مطالب مهم سوره ص:
1. نزول قرآن، احوال منکران قرآن، و لزوم تدبّر در قرآن؛ 2. خداشناسی؛ 3. بخش‌هایی از تاریخ اقوام و ملل گذشته همچون قوم عاد، ثمود، لوط، فرعون، و اصحاب ایکه، و لزوم عبرت‌گیری از سرنوشت آنان؛ 4. فرازهایی از تاریخ زندگی حضرت داوود و حضرت سلیمان (ع) و تجلیل از انبیای بزرگ همچون ابراهیم، اسحاق، یعقوب، اسماعیل، الیسع و ذوالکفل (ع) و قسمت‌هایی از تاریخ زندگی حضرت ایوب (ع) ؛ 5. خلقت آدم و حوا.
منابع
- جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 181
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 17 : صفحه 181
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 43
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 41
- تاریخ قرآن : صفحه 586
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 315
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- تفسیر نمونه جلد 19 : صفحه 202
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 323
- رسم المصحف دراسة لغویه تاریخیه جلد 1 : صفحه 399
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «سوره ص ( علوم قرآنی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- آیه 001 ص، آیه 002 ص، آیه 008 ص، آیه 014 ص، آیه 017 ص، آیه 021 ص، آیه 022 ص، آیه 024 ص، آیه 025 ص، آیه 026 ص، آیه 028 ص، آیه 029 ص، آیه 030 ص، آیه 031 ص، آیه 032 ص، آیه 033 ص، آیه 034 ص، آیه 041 ص، آیه 042 ص، آیه 044 ص، آیه 050 ص، آیه 051 ص، آیه 052 ص، آیه 055 ص، آیه 059 ص، آیه 064 ص، آیه 071 ص ( علوم قرآنی )، آیه 075 ص، آیه 084 ص، آیه 099 ص، آیه088 ص
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سوره ص ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه سوره ص ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با سوره ها : صفحه 21
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 41، 43
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 40
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 249
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 136، 150
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 17 : صفحه 181
- تاریخ جمع قرآن : صفحه 203، 289، 294
- تاریخ قرآن : صفحه 586
- تفسیر نمونه جلد 19 : صفحه 202
- جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 181
- جواهر القرآن : صفحه 126، 193
- رسم المصحف دراسة لغویه تاریخیه جلد 1 : صفحه 399
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 323
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 315
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 144