دُبُر
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
دُبُر: مخرج غائط، مقعد.
عنوان یاد شده در بسیاری از ابواب نظیر طهارت، صلات، صوم، حج، نکاح، طلاق، و حدود به کار رفته است.
عورت بودن دبر: دبر مانند قُبُل عورت به شمار میرود1 و تمامی احکام عورت از قبیل وجوب پوشاندن آن در نماز و از هر بیننده محترم جز همسر، مالک) مذکر (و کنیز و کودک غیر ممیز، بر آن مترتّب است2) ر عورت (.
آمیزش در دبر: بنابر مشهور، آمیزش با زوجه و هر زنی که آمیزش با او از قُبُل جایز است، مانند کنیز، از دبر نیز جایز است؛ لیکن با کراهت شدید، بویژه در صورت ناخشنودی زن. 3 همچنین بنابر
________________________________________
585
مشهور آمیزش با زوجه از دبر در حال حیض کراهت دارد. 4
آمیزش با مرد در دبر لواط به شمار میرود و از گناهان کبیره) ر گناه کبیره (و موجب ثبوت حدّ لواط) ر لواط (است؛ 5 چنان که آمیزش با زن اجنبی از دبر حرام و بنابر مشهور زنا محسوب میشود و موجب ثبوت حدّ زنا است6) ر زنا (.
آمیزش از دبر با همسر قبل از نه سالگی بنابر تصریح برخی همچون قُبُل حرام است. 7
در احکام و آثار مترتّب بر آمیزش با حیوان، تفاوتی میان قُبُل و دُبُر نیست8) رآمیزش با حیوان (؛ چنان که در حرمت آمیزش بر روزه دار بنابر مشهور9 و مُحرم10) ر احرام (تفاوتی میان آن دو وجود ندارد.
آثار آمیزش در دبر: تمامی آثار آمیزش از قُبُل، از قبیل تحقق جنابت بنابر قول مشهور، 11 حرمت ازدواج، 12 ثبوت همه مهر، 13عدّه14 و الحاق فرزند15 بر آمیزش از دبر نیز مترتّب است؛ مگر تحقق احصان16) ر احصان (و حلال شدن زن سه طلاقه بر همسر سابقش17) ر تحلیل (و نیز تحقق رجوع در ایلاء) ر ایلاء (که آمیزش از دبر کافی نیست و تنها با آمیزش از قُبُل محقق میشوند. 18 همچنین وطی در دبر زوجه کفایت از آمیزش واجب در چهار ماه نمیکند. 19
آیا عدم تمکین زوجه نسبت به آمیزش از دبر نشوز) ر نشوز (محسوب میشود یا نه؟ مسئله اختلافی است. 20
سایر احکام: گذاشتن مقداری پنبه در دبر میّت در صورت احتمال خروج نجاست از آن، مستحب است. 21
لمس کردن دبر و حتّی باطن آن موجب بطلان وضو نیست؛ هرچند وضو گرفتن پس از آن مستحب است. از برخی قدما بطلان وضو بر اثر لمس آن نقل شده است. 22 برخی نیز در استحباب وضو پس از لمس خدشه کردهاند. 23
1. جواهر الکلام 6 /2 و 6 - 2 /2. 2 182 /8؛ العروة الوثقی 3 305 /1. جواهر الکلام 111 - 103 /29؛ العروة الوثقی 4 503 /5. جواهر الکلام 284 /36. 8 416 /29. 7 260. 6 378 - 374 /41. 5 228 /3 و 297 /18. 10 220 - 219 /16. 9 636 /41 و 31 /3. 11 351 - 349 /20؛ الحدائق الناضرة 12 4 /3. جواهر الکلام 120 /32. 14 75 /31. 13 349 /29 و 222 /31. 15 213 - 211 و 330 /33. 18 161 - 160 /32. 17 272 /41. 16 110 /29؛ مسالک الافهام 19 159 - 158 /10. العروة الوثقی 505 - 504 /5؛
________________________________________
586
-505. مستمسک العروة 20 67 /14. جواهر الکلام 303 /31؛ مدارک العروة) اشتهاردی (21 140 /29. جواهر الکلام 23 418 - 417 /1. 22 207 - 206 /4. الحدائق الناضرة 115 - 112 /2.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 584
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
وابسته
== منابع ==index.php?catid=50
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 584