حنوط

حنوط در لغت به هر مادّه خوش بویی گفته می‏شود که بدن یا کفن میّت را بدان معطّر کنند، لیکن در کلمات فقها تنها درباره کافور) ر کافور (به کار رفته که به مواضعی از بدن میّت مالیده می‏شود. مالیدن کافور به بدن میّت را 'تحنیط' گویند. 1 از آن در باب طهارت سخن گفته‏اند.

حکم: مالیدن کافور به بدن میّت مسلمان واجب است، 2 جز میّت مُحرم) ر احرام (که - به جهت حرمت موادّ خوش بو بر محرم - جایز نیست. البتّه زن در عدّه وفات) ر عدّه وفات (و معتکف) ر اعتکاف (به رغم حرمت بوی خوش بر آنان، در این حکم ملحق به محرم نیستند و تحنیط آنان واجب است. 3

در اینکه تحنیط قبل از کفن کردن میّت انجام می‏شود یا بعد از کفن کردن وی یا پس از پوشاندن لنگ و قبل از پوشاندن پیراهن و یا همه صورتهای فوق جایز است، هر چند بهتر آن است که تحنیط قبل از تکفین باشد، اختلاف است. 4

اگر کافور یافت نشود، میّت بدون تحنیط دفن می‏گردد؛ هرچند خوش‏بو کردن بدن وی با ذریره) ر ذریره (جایز است؛ لیکن حنوط به شمار نمی‏رود. در کراهت یا حرمت خوش بو کردن میّت به غیر ذریره و کافور اختلاف است. مخلوط کردن کافور با ذریره در حنوط جایز است. 5

در صورت کم بودن کافور و دوران امر بین استفاده آن در غسل میّت یا تحنیط، غسل مقدّم است، و بین تحنیط پیشانی و سایر مواضع، پیشانی مقدّم است. 6

کیفیّت تحنیط: در اینکه واجب، مالیدن کافور به مواضعی از بدن میّت است یا صرف نهادن و تماس آن با مواضع واجب، و مسح) مالیدن (مستحب می‏باشد، اختلاف است. 7

مواضع حنوط: مواضع واجب حنوط، مواضع هفت گانه سجده است، یعنی

پیشانی، کف دو دست، دو زانو و نوک انگشتان شصت پاها و بنابر قول برخی، نوک بینی. 8 برخی، تحنیط نوک بینی را مستحب دانسته‏اند. چنان که برخی، تحنیط زیر بغل، گودی گلو، زیر زانو، مفاصل، کف پاها، پشت دستها و هر موضعی از بدن را که عرق می‏کند و بوی بد می‏دهد مستحب دانسته‏اند. 9 مستحب است حنوط اضافی بر سینه میّت نهاده شود. 10 داخل کردن کافور در چشم، گوش و بینی میّت مکروه است. 11

مقدار حنوط: مقدار واجب حنوط بنابر قول مشهور متأخران مسمّای آن است. قول مقابل مشهور، وجوب یک درهم، به معنای عدم کفایت کمتر از آن است. 12 بنابر قول مشهور مبنی بر کفایت مسمَّا، مستحب است مقدار کافور از یک درهم یا بنابر قول دیگر، از یک مثقال کمتر نباشد و افضل، چهار درهم یا بنابر قولی چهار مثقال و افضل از آن سیزده و یک سوم درهم است. 13

آداب: آمیختن حنوط با تربت امام حسین علیه السّلام مستحب است، لیکن نباید به مواضع منافی با احترام مالیده شود. 14 نیز بنابر تصریح بعضی، مستحب است تحنیط از پیشانی آغاز گردد. ظاهر کلام برخی وجوب آن است. 15

1. لسان العرب و مجمع البحرین/ واژه 'حنط'؛ مستمسک العروة 185 /4؛ جامع المقاصد 2 358 /1. جواهرالکلام 176 /4؛ مستمسک العروة 3 190/4. جواهر الکلام 184 - 182 /4 و 5 176 - 175 /4. 4 421 /18. مستمسک العروة 197 - 195 /4؛ جواهر الکلام 6 190 - 188 /4. العروة الوثقی 83 - 82 /2؛ مستمسک العروة 7 200 /4. جواهر الکلام 8 177 /4. المقنعة/ 78؛ المهذّب 62 - 61 /1؛ منتهی المطلب 9 229 /7. جواهر الکلام 180 - 179 /4؛ العروة الوثقی 80 - 79 /2؛ مستمسک العروة 10 190 - 186 / 4. جواهر الکلام 181 - 180 /4؛ مستمسک العروة 11 198 /4. العروة الوثقی 82/2؛ مستمسک العروة 12 197/4. جواهر الکلام 14 187 - 184. 13 181 /4. العروةالوثقی 82 /2؛ مستمسک‏العروة 15 199 /4. العروة الوثقی 82 /2؛ مستمسک العروة 199 /4؛ مصباح الهدی 251 /.