حجیت اصول لفظی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
حجیت اصول لفظی : صحّت استناد به اصول لفظی حاکم بر محاورات عرفی
حجیت اصول لفظی، به معنای صحت استناد و احتجاج به آنها در برابر مولا و خصم هنگام شک در مراد متکلم است که لازمه آن منجّزیت در صورت اصابت به واقع و معذّریت در صورت عدم اصابت به واقع می‌باشد.
مهم ترین دلیل حجیت اصول لفظی، بنای عقلا است. عقلا برای ظاهر سخنان خود اعتبار قائل‌اند، و به احتمال خلاف ظاهر و احتمال اراده اهمال و اجمال از سوی متکلم اعتنا نمی‌کنند. هم چنین هر گاه در سخن یا نوشته‌ای، مجاز، تخصیص، تقیید و یا تقدیر احتمال داده شود، این احتمال مانع از عمل به ظاهر سخن و نوشته ایشان نمی‌شود. به همین سبب، ظواهر الفاظ و مکاتبات در میان آنها حجیت دارد. بنابراین، اعتذار از جانب شنونده در مخالفت با معنای حقیقی و گفتن این جمله به گوینده که شاید تو معنای مجازی را در نظر گرفته باشی، پذیرفته نیست؛ هم چنان که از طرف گوینده نیز این اعتذار صحیح نیست که بگوید: من معنای مجازی را در نظر داشتم، تو چرا به معنای حقیقی کلام من تمسک نموده‌ای ضمن این که آنها به احتمال اشتراک و نقل نیز ترتیب اثر نمی‌دهند.
این بنای عقلا در عمل به اصول لفظی هنگام شک در مراد متکلم، مورد تأیید قانون گذار اسلام نیز هست، زیرا اگر آن را امضا نکرده بود باید ردع از آن را به آگاهی همه می‌رساند، در حالی که چنین کاری را نکرده یا دست کم دلیلی بر آن وجود ندارد.
منابع
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه (35-36)
- مبادی فقه و اصول : صفحه (90-91)
- شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 79
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 232
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه حجیت اصول لفظی به زیرصفحه حجیت اصول لفظی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.