حایل
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
حائل: مانع بین دو چیز/ زن غیر آبستن، مقابل حامل) ر آبستنی (.
از احکام آن به معنای نخست در باب طهارت و صلات سخن رفته است.
طهارت: در اعضای وضو، غسل و تیمّم در حال اختیار نباید حائلی باشد؛ لیکن در حال اضطرار، مانند تقیّه) ر تقیّه (، ترس از دشمن، سرما و زخم بودن عضو، وجود حائلی از قبیل جوراب، کفش و پارچه روی زخم) ر جبیره (مانعی ندارد. 1
موهای روی پا چنانچه مانع مسح پوست باشد، حائل محسوب میگردد و مسح بر آن صحیح نیست. برخی موی روی پا را حائل ندانستهاند. 2
صلات: نماز زنی که جلوتر از مرد یا برابر او ایستاده با وجود حائل یا فاصله بین آن دو به مقدار ده ذراع، صحیح است. در صورت عدم حائل و فاصله لازم در حرمت یا کراهت این عمل، اختلاف است. 3
________________________________________
193
قول اوّل منسوب به مشهور، بلکه بر آن ادّعای اجماع شده است. بنابر قول به حرمت، آیا نماز هر دو باطل است؛ خواه با هم آغاز به نماز کرده باشند یا یکی بعد از دیگری، یا تنها نماز کسی که بعد شرع کرده؟ مسئله اختلافی است. 4 در اینکه حائل باید به گونهای باشد که مانع دید گردد) بنابر این، مثل پنجره و پارچه نازک حائل محسوب نمیشود (یا هرگونه باشد کفایت میکند، اختلاف است. 5
از شرایط صحّت سجده، نبودن حائل بین پیشانی و محل سجده است. با وجود مانع، حتّی مثل جِرم روی مُهر - در صورت مانعیت - سجده باطل است. 6 از شرایط صحّت نماز جماعت، عدم حائل، مانند پرده و دیوار بین امام و مأموم مرد است7) ر اقتداء (.
هنگام نماز بر میّت، در حال اختیار نباید بین نمازگزار و جنازه حائلی - غیر از تابوت8 - باشد؛ لیکن در حال اضطرار بحث است که نماز بر میّت با حائلی مانند دیوار صحیح است یا نه و بنابر قول به صحّت، نماز گزاردن قبل از دفن واجب است یا نه. 9
بنابر قول مشهور روبه قبر نماز گزاردن مکروه است. کراهت آن با قرار دادن حائلی برطرف میشود. حائل در این مورد با گذاردن چیزی - حتی به اندازه یک آجر - بین نمازگزار و قبر تحقق مییابد. 10
1. مستند الشیعة 131 118 - 117 /2 و 436 /3 و 491؛ جواهر الکلام 232 206 - 204 /2 و 245 - 236؛ توضیح المسائل مراجع 222 /1 م 2 377. الحدائق الناضرة 313 - 312 /2؛ جواهر الکلام 3 234 /2. جواهر الکلام 319 /8 و 322؛ مستند الشیعة 4 411 /4. جواهرالکلام 5 319 - 302/8. مستند الشیعة 418 /4؛ مستمسک العروة 6 475 /5. العروة الوثقی 7 558 /2. مستند الشیعة 55 /8؛ جواهر الکلام 155 - 154 /13 و 8 165 - 164. العروة الوثقی 9 100 /2. جواهرالکلام 360 - 352 /8. 10 59 /12؛ مستندالشیعة 443 /4.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 192
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «حایل» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید: