جملههای ناقص
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
جملههای ناقص : الفاظ مرکبِ فاقد معنای تامّ
جملههای ناقص، مقابل جملههای تام بوده و به الفاظ مرکبی گفته می‌شود که معنای تام و کاملی نداشته و کلام به آن پایان نیافته و سکوت بر آن صحیح نیست؛ یعنی با شنیدن آن، شنونده انتظار کامل کردن آن را از سوی گوینده دارد، مانند: جملههای وصفی و اضافی.
در این که جملههای ناقص برای چه معنایی وضع شده است، اختلاف وجود دارد:
1. برخی مانند مرحوم ' محقق خویی ' معتقدند این جمله‌ها برای تحصیص (حصه حصه کردن) وضع شده است؛ یعنی دایره صدق اسم مضاف را تضییق می‌کند؛ برای مثال، واژه ' آب ' هر آبی (آب دریا، آب نهر، آب کوزه و…) را شامل می‌گردد. اما وقتی گفته می‌شود ' آب کوزه ' مفهوم آن ضیق بوده و به آب موجود در کوزه که حصه خاصی از آب است، اختصاص می‌یابد.
2. مشهور اصولی‌ها معتقدند جملههای ناقص برای نسبت ناقص وضع شده است، مانند: نسبت موجود در ترکیب اضافی ' ضربُ زیدٍ '.
نیز ر.ک:نسبت ناقص.
منابع
- بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه (263-265)
- المنطق : صفحه 50
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «جملههای ناقص» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه جملههای ناقص به زیرصفحه جملههای ناقص/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 346، 349
- المنطق : صفحه 50
- بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه (263-265)، 264، 265، 268، 269، 285، 293
- تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 36، 37
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 86، 222
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه (83-90)
- مناهج الوصول الی علم الاصول جلد 1 : صفحه 91