بینایی
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
بینایی
بینایی: قوّه دیدن رنگها و شکلها، از حواس پنجگانه.
از آن به مناسبت در بابهای صلات، قضاء، قصاص و دیات سخن رفته است.
صلات: مستحب است مؤذّن، بینا و وقت شناس باشد. 1
قضاء: در شرط بودن بینایی در قاضی اختلاف است. 2
قصاص و دیات: اگر بر اثر جنایت عمدی، بینایی کسی از بین برود جانی قصاص میشود. اگر قصاص موجب آسیب رسیدن به حدقه یا مژگان چشم گردد، حقّ قصاص ساقط و تنها دیه ثابت میشود. 3 از بین بردن بینایی دو چشم موجب ثبوت دیه کامل) ر دیات (و یک چشم موجب ثبوت نصف دیه است. 4
با اختلاف جانی و مَجْنیّعَلَیه در زوال بینایی، به اهل خبره) ر اهل خبره (رجوع میگردد و شهادت دو مرد متخصص و عادل یا یک مرد و دو زن در این خصوص پذیرفته میشود. 5 اگر نظر آنان بر عدم بازگشت بینایی یا بازگشت آن پس از مدّتی معیّن باشد و با سپری شدن آن مدّت بینایی باز نگردد و یا مَجْنیّعَلَیه قبل از رسیدن آن مدّت بمیرد، دیه استقرار مییابد. برخی گفتهاند: در فرض عدم تعیین زمان برای بازگشت بینایی نیز دیه مستقر میشود. درصورت بازگشت بینایی در زمان تعیین شده، در ازای مدّتی که بینایی از دست رفته است ارش) ر ارش (تعلّق میگیرد.
برخی در فرض اختلاف گفتهاند: چشمان مَجْنیّعَلَیه در مقابل تابش نوری قوی همچون خورشید قرار داده میشود. اگر از نور متأثّر و بسته شد حکم به کذب
بودن ادّعای مَجْنیّعَلَیه و عدم ثبوت دیه میگردد و اگر بازماند، ادّعای او پذیرفته شده و دیه با قسامه) ر قسامه (ثابت میشود.
اگر پس از مدّتی بینایی بازگردد و بازگشت آن - هرچند با تشخیص اهل خبره - کاشف از عدم زوال بینایی او باشد، استحقاق ارش دارد. در غیر این صورت دیه ثابت میشود. 6
اگر موضوع اختلاف جانی و مَجْنیّعَلَیه بازگشت بینایی باشد درصورت عدم وجود بیّنه) ر بیّنه (قول مَجْنیّعَلَیه با قسم پذیرفته میشود. 7
اگر مَجْنیّعَلَیه مدّعیِ کاهش بینایی یک چشم خود باشد، با چشم سالم وی، قیاس و مقدار نقصان محاسبه میگردد و اگر مدّعیِ ضعف بینایی هر دو چشم باشد با چشم سالم همسالان او مقایسه میشود و مقدار ضعف، مشخّص و پس از قسامه، دیه آن به نسبت دیه کامل، محاسبه و درصورت مطالبه مَجْنیّعَلَیه به وی پرداخت میگردد. البتّه قسامه در موردی جریان مییابد که احتمال دروغگو بودن مدّعی - هرچند از جهت ادّعای استناد نقصان به جنایت وارد شده - میرود و گرنه در فرض علم قاضی به صدق یا کذب گفته وی با آزمایش و امتحان، نیازی به قسامه نیست. 8
) ر چشم () ر نابینایی (
1. العروة الوثقی 2 611 /1. جواهرالکلام 6 302. 5 301 /43. 4 373 - 371 /42. 3 21 /40. مبانی تکملة المنهاج 7 355 - 354 /2. جواهر الکلام 307 - 305. 8 303 /43؛ مبانی تکملة المنهاج 359 - 354 /2.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 218
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «بینایی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه بینایی به زیرصفحه بینایی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.