عملکردها

استهزا ( فقه )

از دانشنامه علوم اسلامی

توضیح مفهومی

استهزاء

استهزاء: مسخره کردن.

از آن در باب‌های طهارت، صلات، تجارت و حدود به مناسبت سخن رفته است.

بر استهزاء به خداوند، پیامبر صلّی الله علیه و آله، مقام رسالت، امامان علیهم السّلام، دین و مؤمن، احکامی مترتّب است.

استهزای مسلمان به خداوند، رسول خدا صلّی الله علیه و آله و مقام رسالت، موجب ارتداد (--» ارتداد) می‌شود. 1

استهزاء به ائمّه علیهم السّلام اگر به استهزای به خداوند یا پیامبر و یا رسالت بر گردد، حکم پیشین را دارد. استهزای توأم با دشنام به آن بزرگواران موجب ثبوت حدّ قتل است 2 و از آن جهت که مستلزم نصب (--» ناصبی) است، موجب کفر می‌شود، 3 لیکن در این که صرف استهزاء موجب ارتداد و کفر می‌شود یا نه، اختلاف است. 4

استهزاء به دین و آنچه که نزد مسلمانان ضروری دین به شمار می‌رود، موجب ارتداد و کفر است. 5 مسخره کردن مؤمن، حرام، 6 بلکه از گناهان کبیره شمرده شده است. 7

قصد جدّی در همه عقود (--» عقد) و ایقاعات (--» ایقاع) معتبر است. از این رو، عقد یا ایقاعی که از روی تمسخر واقع شود، نافذ نیست. 8 همچنین اگر کافر به استهزاء شهادتین بگوید، حکم به اسلام او نمی‌شود 9 و نیز اگر کسی از روی تمسخر سلام کند، جواب سلام او واجب نیست 10 (--» اهانت) .

1 - جواهر الکلام 41 600.

2 - 435.

3 - العروة الوثقی 1 69.

4 - جواهر الکلام 41 602.

5 - 600 - 601.

6 - 59.

7 - 13 314.

8 - مهذّب الاحکام 16 278.

9 - الحدائق الناضرة 7 334.

10 - العروة الوثقی 1 7.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 463

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «استهزا ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

تمسخر ( فقه )، سخره ( تمسخر )، سخریه ( فقه )، مسخره کردن

اعم

گناه ( فقه )

اخص

به لحاظ انسان:
استهزای ائمه (ع )، استهزای انبیا ( ع )، استهزای مؤمن
به لحاظ مقدسات:
استهزای آیات الهی، استهزای خدا، استهزای دین، استهزای کتب آسمانی

وابسته

جواب سلام استهزائی

منابع

  • الموسوعه الفقهیه المیسره جلد 3 : صفحه 130
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 463