عملکردها

استفهام تهکمی

از دانشنامه علوم اسلامی

توضیح مفهومی

استفهام تهکمی : پرسش به قصد تمسخر مخاطب

«تهکّم» یعنی استهزا و مسخره‌کردن، و «استفهام تهکمی»- از اقسام استفهام مجازی- که به آن استفهام استهزایی نیز می‌گویند، آن است که گوینده، هیچ سؤالی از مخاطب ندارد، ولی برای مسخره‌کردن، سخن خود را به صورت سؤال می‌آورد؛ مانند:

1. «قَالُواْ یَا شُعَیْبُ أَصَلاَتُکَ تَأْمُرُکَ أَن نَّتْرُکَ مَا یَعْبُدُ آبَاؤُنَا»؛ «گفتند‌‌ای شعیب آیا نماز تو به تو دستور می‏دهد که آنچه را پدران ما می‏پرستیده‏اند رها کنیم« (هود// 87) . در این آیه، قوم شعیب برای تمسخر و استهزای وی سخن خود را به صورت استفهام گفته‌اند.

2. «فَرَاغَ إِلَی آلِهَتِهِمْ فَقَالَ أَلَا تَأْکُلُونَ ** مَا لَکُمْ لَا تَنطِقُونَ»؛ «تا نهانی به سوی خدایانشان رفت و (به ریشخند) گفت آیا غذا نمی‏خورید؛ شما را چه شده که سخن نمی‏گویید» (صافات// 91 - 92) . در این آیه، سؤال حضرت ابراهیم (ع) از بت‌ها، استهزایی و تهکمی است.

منابع

  1. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 343
  2. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 273

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «استفهام تهکمی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

استفهام استهزائی

اعم

استفهام مجازی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه استفهام تهکمی به زیرصفحه استفهام تهکمی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 273
  • البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 343
  • البرهان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 356